Kaiserstuhl (Oberbaden)

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Technische Yschränkung:
Dr koräkt Titel wär: »Kaiserstuehl«

Dialäkt: Oberrhiinalemannisch (Kaiserstuehl)

Dr Kaiserstuehl isch e Gebirg, wü üs dr Oberrhiinebini rüsluegt. Dr hegscht Punkt isch dr Dotekopf (557 m iber em Meer). Dä glei Gebirgsstock het e Duchmässer vu nit meh wiä 15 Killemetter.

[ändere] Geografii un Natüür

Dr Kaiserstuehl

Dr isch dur Vulkanismus entstande; ke uffene Vulkan - üs dr Diäfi hets nufzue druckt un d obere geologische Schickte glupft; an e Deil Stelle hets aü Lava rüsdruckt, wu mänkmol as Vulkangstei bloß leit un z sähne isch. Meischtens isch aber alles mit metterdicke Lessschichte zuedeckt.

Dr inner Kaiserstuehl bi Alt-Vogtsburg

Im Weschte gränzt er an dr Rhiin - zwoo Brucke Briisach/Nej-Briisach un Saschbe/Markelse verbinde d Kaiserstuehlgegend mit em Elsiss. Vu hechere Stelle im Weschte siiht mer s ganz Elsiss bis in d Vogese nii; grad gegeniiber in 30 Killemetter Entfernung leit am Vogeserand Colmer. Im Oschte blickt mer vu hechere Stelle üs uf Friiburg un dr Schwarzwald; Friiburg isch vum Kaiserstuehlrand ungfähr 15 Killemetter entfernt.

D Bärgkuppe vum Kaiserstuehl sin meischtens mit Mischwald bedeckt, d Häng sin fir dr Räbboi terrassiärt. In dr Däler un am Rad vum Kaiserstuehl liige 24 Ortschafte mit ungfähr 20.000 Iiwohner, wu friähjer emol sälbständig gsii sin, hit zum Deil aber iigmeindet sin.

[ändere] Mänsche

D'Mänsche (s Volk) vum Kaiserstuehl heiße "Schtiähler" - des isch d Kurzform vu "Kaiserstuehler"

Dr Kaiserstuehl isch bekannt fir sii Wii. Wäge däm un wäge sinere wennig induschrialisiärte Landschaft het er e große tourischtische Reiz: Mer heißt-e aü d Toscana am Oberhiin.

Iberaal hets no viil Landwirtschaft - arbetsintensivi Sonderkültüre wiä Spargle, Sunnewirbili (= Fäldsalat), Griäse (= Chirsi), bsunders aber Räbe. Im verkehrsabglägene Weschte isch des sogar no dr Wirtschaftszwiig, wu vorherrscht un e großi Zahl vu Arbetskräft bindet.

In dr Gschicht het dr Kaiserstuehl viil Verkehr mit em Elsiss gha - dr Rhiin isch ghe Gränz gsii, dr isch e Wortschaftszon gsii - Fischfang, Schiffahrt usw. Dr Kaiserstiähler Dialäkt isch - bsunders im Weschte - stark elsässisch beiiflusst. Uf Friiburg zue het dr sumpfig Mooswald e lichte Vekehr behinderet.

Dr Kaiserstuehl (vorne) un d Vogese (hinte) im Obeliächt

Dr Kaiserstuehl un si Umgäbig isch bis in d 1950er, 60er Johr e armi, fascht rein agrarischi Landschaft gsii - mit wäge däm het sich si alemannische Dialäkt besser ghalte wiä in dr Friiburger Bucht.