เอตทัคคะ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

เอตทัคคะ หมายถึงผู้ประเสริฐสุดในทางใดทางหนึ่ง เป็นตำแหน่งทางพุทธศาสนาที่พระพุทธเจ้าได้ประทานแต่งตั้งให้พุทธบริษัท คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ผู้มีความรู้ความสามารถเด่นกว่าท่านอื่นๆในด้านนั้นๆ และแต่ละตำแหน่ง พระพุทธองค์ประทานแต่งตั้งเพียง รูปเดียว ท่านเดียวเท่านั้น (พระสาวกผู้เป็นเลิศ)

สารบัญ 1 ความเป็นมา 2 ผู้ที่เป็นเอตทัคคะ 3 พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ 4 พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ 5 อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ 6 อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ 7 อ้างอิง

[แก้] ความเป็นมา

เอตทัคคะ นั้น คือ ตำแหน่งที่พระพุทธเจ้ายกย่องพุทธสาวก ว่า เป็นผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางใดหนึ่ง เป็นผู้ประเสริฐสุด ตำแหน่ง เอตทัคคะ นี้ ย่อมได้โดย เหตุ 4 ประการคือ

1. โดยเหตุเกิดเรื่อง (อัตถุปปัตติโต) คือ ได้แสดงความสามารถออกมาให้ปรากฏโดยสอดคล้องในเหตุการณ์หรือสถานการณ์นั้นๆ ที่เกิดขึ้น
2. โดยการมาก่อน (อาคมันโต) คือได้สร้างบุญสะสมในด้านนั้นมาตั้งแต่อดีตชาติพร้อมทั้งได้ตั้งจิตปรารถนาเพื่อบรรลุได้ตำแหน่งเอตทัคคะนี้ด้วย
3. โดยเป็นผู้ช่ำชองชำนาญ (จิณณวสิโต) คือได้เป็นผู้มีความเชี่ยวชาญเฉพาะเรื่องนั้นๆ เป็นพิเศษ
4. โดยเป็นผู้ยิ่งด้วยคุณ (คุณาติเรกโต) คือมีความสามารถในเรื่องที่ทำให้ ได้รับตำแหน่งเอตทัคคะเหนือกว่าผู้อื่นที่มีความสามารถอย่างเดียวกัน

[แก้] ผู้ที่เป็นเอตทัคคะ

1. เอตทัคคะ ที่เป็นพระภิกษุสงฆ์ มีทั้งหมด 41 ท่าน เป็นพระอสีติมหาสาวกทั้งหมด
2. เอตทัคคะ ที่เป็นพระภิกษุณี มีทั้งหมด 13 ท่าน
3. เอตทัคคะ ที่เป็นอุบาสกมีทั้งหมด 10 ท่าน
4. เอตทัคคะ ที่เป็นอุบาสิกามีทั้งหมด 10 ท่าน

[แก้] พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ

พระอัญญาโกณฑัญญะเถระ เอตทัคคะในทางรัตตัญญู พระอุรุเวลกัสสปะเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีบริวารมาก พระสารีบุตรเถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา พระมหาโมคคัลลานะเถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) เอตทัคคะในทางผู้มีฤทธิ์ พระปุณณมันตานีบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพระธรรมกถึก พระกาฬุทายีเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำตระกูลให้เลื่อมใส พระนันทเถระ เอตทัคคะในทางผู้สำรวมอินทรีย์ พระราหุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ใคร่ในการศึกษา พระอุบาลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงพระวินัย พระภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้เกิดในตระกูลสูง พระอนุรุทธเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีทิพยจักษุญาณ พระอานนท์เถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูตร ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก พระโมฆราชเถระ เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง พระปิณโฎลภารทวาชเถระ เอตทัคคะในทางผู้บันลือสีหนาท พระมหากัจจายนเถระ เอตทัคคะในทางผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร พระสีวลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีลาภมาก พระโสณกุฏิกัณณเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีวาจาไพเราะ พระมหากัสสปะเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงธุดงค์ พระราธเถระ เอตทัคคะในทางผู้ว่าง่าย พระลกุณฏกภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้พูดเสียงไพเราะ พระทัพพมัลลบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้จัดเสนาสนะ พระพากุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ไม่มีโรคาพยาธิ พระวักกลิเถระ เอตทัคคะในทางศรัทธาวิมุตติ พระมหากัปปินเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุ พระอุปเสนเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำซึ่งความเลื่อมใส พระเรวตขทิรวนิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้อยู่ป่า พระสุภูมิเถระ เอตทัคคะในทางอรณวิหารและทักขิเณยยบุคคล พระพาหิยเถระ เอตทัคคะในทางขิปปาภิญญา พระวังคีสเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีปฏิภาณ พระโสณโกฬิวิสเถระ เอตทัคคะในทางผู้ปรารภความเพียร พระโสภิตเถระ เอตทัคคะในทางระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ พระนัทกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาสภิกษุณี พรกังขาเรวตเถระ เอตทัคคะในทางผู้เพ่งด้วยฌาณ พระมหาปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้เจริญวิปัสสนา พระจูฬปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ พระกุณฑธานเถระ เอตทัคคะในทางผู้จับสลากเป็นที่หนึ่ง พระรัฐบาลเถระ เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา พระกุมารกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร พระมหาโกฏฐิตเถระ เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา ๔ พระสาคตเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญเตโชสมาบัติ พระปิลินทวัจฉเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา

[แก้] พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ

1. พระมหาปชาบดีเถรี เอตทัคคะในฝ่ายผู้รัตตัญญู
2. พระเขมาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้มีปัญญา
3. พระอุบลวรรณาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้มีฤทธิ์
4. พระปฏาจาราเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้ทรงพระวินัย
5. พระนันทาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้เพ่งด้วยฌาน
6. พระธรรมทินนาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้เป็นธรรมกถึก
7. พระโสณาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้ปรารภความเพียร
8. พระสกุลาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้มีทิพยจักษุ
9. พระภัททากุณฑลเกสาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้ตรัสรู้เร็วพลัน
10. พระภัททกาปิลานีเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้มีปุพเพนิวาสานุสสติญาณ
11. พระภัททากัจจานาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้ทรงอภิญญา
12. พระกีสาโคตมีเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง
13. พระสิงคาลมาตาเถรี เอตทัคคะในฝ่าย ผู้พ้นกิเลสด้วยศรัทธา

[แก้] อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ

1. ตปุสสะ-ภัลลิกะ เอตทัคคะในฝ่ายผู้ถึงสรณะก่อน
2. อนาถปิณฑิกเศรษฐี เอตทัคคะในฝ่ายผู้เป็นทายก
3. จิตตคฤหบดี เอตทัคคะในฝ่ายผู้เป็นธรรมกถึก
4. หัตถกคฤหบดี เอตทัคคะในฝ่ายผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4
5. พระเจ้ามหานามศากยะ เอตทัคคะในฝ่ายผู้ถวายทานมีรสอันประณีต
6. อุคคคฤหบดี เอตทัคคะในฝ่ายผู้ให้ของเจริญจิต
7. อุคคตคฤหบดี เอตทัคคะในฝ่ายผู้อุปัฏฐากภิกษุสงฆ์
8. สูรอัมพัฏฐอุบาสก เอตทัคคะในฝ่ายผู้มีศรัทธาไม่หวั่นไหว
9. ชีวกโกมารภัจ เอตทัคคะในฝ่ายผู้เลื่อมใสในบุคคล
10. นกุลบิดาคฤหบดี เอตทัคคะในฝ่ายผู้มีความคุ้นเคย

[แก้] อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ

1. นางสุชาดา เอตทัคคะในฝ่ายผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน
2. นางวิสาขา เอตทัคคะในฝ่ายผู้เป็นทายิกา
3. นางขุชชุตตรา เอตทัคคะในฝ่ายผู้แสดงธรรม
4. นางสามาวดี เอตทัคคะในฝ่ายผู้อยู่ด้วยเมตตา
5. นางอุตตรานันทมารดา เอตทัคคะในฝ่ายผู้เพ่งด้วยฌาน
6. พระนางสุปปวาสา เอตทัคคะในฝ่ายผู้ถวายของมีรสอันประณีต
7. นางสุปปิยา เอตทัคคะในฝ่ายผู้อุปัฏฐากภิกษุไข้
8. นางกาติยานี เอตทัคคะในฝ่ายผู้เลื่อมใสมั่นคง
9. นางกาฬีกุรรฆริกา เอตทะคคะในฝ่ายผู้ได้ความเลื่อมใสตามเขา
10. นางนกุลมารดาคหปตานี เอตทัคคะในฝ่ายผู้มีความคุ้นเคยในพระศาสดา

[แก้] อ้างอิง

1. ชีวประวัติพุทธสาวก ประวัติพระอัจฉริยะมหาเถระเมื่อครั้งพุทธกาล เล่ม 1 จำเนียร ทรงฤกษ์ , 2542 , พิมพ์โดยสำนักปฏิบัติธรรมสวนแก้ว (สาขาวัดปากน้ำ), สำนักพิมพ์ธรรมสภา ISBN 974-7276-30-5
2. เว็บไซต 84000
3. เว็บไชต ธรรมะ เกตเวย์

เอตทัคคะ เป็นบทความเกี่ยวกับ ศาสนา ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น