Punk
| Punk rock | |
|---|---|
| Stylistische oorsprong: | R&B, rock and roll, country, en rockabilly, garage rock, frat rock, psychedelic rock, pub rock, glam rock, en proto-punk |
| Culturele oorsprong: | Midden jaren 70 VS, Australië en Verenigd Koninkrijk. |
| Vaak toegepaste instrumenten: | Gitaar – Bas – Drumstel |
| Mainstream populariteit: | Staat hoog in het VK, elders is succes wat minder. Redelijk succes van power pop, ska punk en Two Tone |
| Afgeleide varianten: | Alternative rock – Emo – Math rock – Gothic rock – Post-punk – post-punk revival – Grunge |
| Subgenres | |
| Alcopunk – Anarcho-punk – Anti-folk – Christian punk – Crust punk – Garage punk – Hardcore – Horror punk – New Wave – Oi! – Pop punk | |
| Fusion genres | |
| Anti-folk – Death rock – Funkcore – Jazz punk – Psychobilly – Queercore – Ska punk – Two Tone | |
| Regionale scenes | |
| Punk rock in België – Brazillië | |
| Andere onderwerpen | |
| Geschiedenis – Cassette cultuur – DIY – Punk movies – Fanzine – Kleding | |
Punk is Engels voor tuig, schorem. Echter vanaf het midden van de jaren '70 van de twintigste eeuw verwijst de term naar een stroming binnen de jongerencultuur die wantrouwen tegen de grote ideologieën en de autonomie van het individu centraal stelt. Punk is speels, soms agressief, veelal humoristisch en anti-alles, wat onvermijdelijk leidt tot zelfspot. De weerzin tegen de gevestigde orde, en daarmee tegen bestaande uitgeverijen, galeries en platenmaatschappijen, heeft een doe-het-zelfmentaliteit tot gevolg.
Inhoud |
[bewerk] Voorgeschiedenis
[bewerk] Voorlopers
Punks (in het Nederlands ook wel: 'punkers') waren niet de eersten die hun walging vertaalden in provocatief absurdisme. Het verschijnsel draagt kenmerken van dadaïsme en situationisme maar vindt dankzij de massamedia een veel groter publiek.
[bewerk] Ontstaan
In 1970 brengt Nick Tosches het woord punk voor het eerst in verband met luidruchtige popmuziek. Hij doet dat in een artikel voor het Amerikaanse muziektijdschrift Fusion, getiteld The Punk Muse: The True Story of Protopathic Spiff Including the Lowdown on the Trouble-Making Five-Percent of America's Youth.
Dankzij de gewiekste Engelse kunstenaar/broekenverkoper/mediamanipulator Malcolm McLaren verwijst de term vanaf 1976 naar een stroming binnen de jongerencultuur.
[bewerk] Punk in Engeland
Als manager van de punkgroep the Sex Pistols zet McLaren in 1976 een handige mediacampagne op touw die onder het rebelse deel van de Britse jeugd massale navolging vindt. De stijl van de Sex Pistols is niet uniek maar leunt zwaar op de ongepolijste gitaarrock van Amerikaanse groepen als de Stooges, de Ramones en de New York Dolls. Met terugwerkende kracht worden ook deze artiesten tot de punk gerekend. Buitebeentje van de punk is Motörhead zij maakten eigenlijk een mix van punk en metal onder leiding van Lemmy Kilmister
[bewerk] De hoogtijdagen
In het kielzog van de Sex Pistols beginnen talloze Britse jongeren hun eigen punkband. Punk brak pas echt door in Engeland na een concert van The Ramones. Eén van de eerste Punk platen was Live at the Roxy WC1 met een aantal van de vroegste punkrock bands. Er is ook een documentaire, Don Letts Punk Rock movie, uit deze beginperiode.
Als reden voor het succes van de punk worden vaak de sociale omstandigheden in het Verenigd Koninkrijk genoemd (stakingen, werkloosheid e.d.) Het optimisme van de hippiegeneratie heeft voor veel jongeren afgedaan. Ze voelen zich genegeerd en niet serieus genomen. Punk is een uitlaatklep voor dergelijke frustraties. Zogenaamd zonder enige kennis van muziekachtergronden beginnen veel jongeren een bandje. Punkliedjes bestaan zelden uit meer dan drie akkoorden. De zang is hard. De punks kleden zich in gescheurde kleding en gebruiken scheermesjes en veiligheidsspelden als sieraden.
[bewerk] Invloed
Nadat Johnny Rotten begin 1978 de Sex Pistols verliet, raken de veiligheidsspelden al snel uit de mode en wordt de betekenis van de pure punk als muzieksoort marginaler. Toch blijft de stroming nog jarenlang invloedrijk, met name op het gebied van mode, popmuziek en grafische vormgeving.
Onder de noemer new wave bepaalt de mentaliteit van de punks nog jaren het gezicht van de Britse popmuziek.
Sinds het begin van de jaren 90 kent de punkmuziek weer een opleving: onder invloed van de Amerikaanse grunge leeft met name in Groot-Brittannië de belangstelling voor de oude punkmuziek weer op. Er worden diverse verzamel-cd's uitgebracht.
- Muziek
- Generation X (met Billy Idol)
- The Clash
- CRASS
- Oxymoron
- The Fall
- Sex Pistols
- The Stranglers
- The Exploited
- Toy Dolls
- Chelsea
- Eater
- Slaughter and the Dogs
- X-ray spex
- Siouxy and the Banshees
- 999
- The Buzcocks
- The Damned
- The Adverts
- The Cortinas
- The Dictators
- The Vibrators
- Mode
- Vormgeving
[bewerk] Punk in Noord-Amerika
In tegenstelling tot de Britse punk, die in feite weinig meer was dan een tijdelijke, zeer succesvolle mediahype, is de Amerikaanse punk een subcultureel verschijnsel met een geschiedenis die doorgaat tot op de dag van vandaag. Deze geschiedenis begint al in de jaren zestig toen in Amerika reeds volop smerige garagerock werd gemaakt. Na het Britse succesverhaal werd de naam punk ook door Amerikaanse bands geadopteerd of aan hen opgedrongen.
Enkele episodes uit dit verhaal trokken bredere aandacht:
[bewerk] Oostkust
Onder invloed van het succes van de Sex Pistols in Groot-Brittannië werd vanaf het einde van de jaren zeventig een aantal luidruchtige bands uit New York tot de punk gerekend. Het ging om bands die stuk voor stuk eerder waren ontstaan dan de Pistols. De rock 'n rollband Ramones was het het grote voorbeeld voor de New Yorkse punk. In tegenstelling tot de Britse tegenhanger wist deze Amerikaanse punk nauwelijks tot de grote media door te dringen. Het bleef een cult-verschijnsel.
Aan de Oostkust kende de punk veel invloeden van andere genres, zoals de reggae, oi! en hardcore.
- Anti-Flag
- Bad Brains
- Cause For Alarm
- Dropkick Murphys
- GG Allin
- Minor Threat
- Misfits
- New Bomb Turks
- Warzone
[bewerk] Westkust
De punk van de Amerikaanse westkust onderging directere invloeden van Britse punk. De Dead Kennedys, in 1978 in San Francisco opgericht, waren een punkband in de stijl van de Sex Pistols. Ze stonden aan de basis van wat in de jaren 80 hardcore punk ging heten: snelle, keiharde muziek gespeeld door stoere mannen in houthakkershemden. Het subcultuurtje van jongeren in Californië beschouwde het als hun muziek. Suicidal Tendencies was een schoolvoorbeeld van een dergelijke band. Black Flag en de Circle Jerks (met Henry Rollins) zijn ook te zien in de monumentale film 'The decline of the Westerm Civilization'.
Ook de punk revival van de jaren negentig was een Westkustverschijnsel. De muziek van Rancid, en vele punkrockbands, was lichtvoetiger dan hardcore, met minder metalinvloeden. De bands grepen terug op het eigenwijze-snotneusimago van de Britse punk.
- Agent Orange
- Black Flag
- The Unseen
- The Circle Jerks
- The Crucified
- Dead Kennedys
- Descendents
- Lard
- Rancid
- Social Distortion
[bewerk] Overig
- Midden van de VS:
- Hüsker Dü
- The Suicide Commandos
- Canada:
- Propagandhi
- Detroit:
- Dead Boys
[bewerk] Punk in Nederland
De punkscene in Nederland valt, net als in veel andere landen, min of meer samen met de kraakbeweging en is daardoor sterk politiek georiënteerd.
Vergeleken met het Verenigd Koninkrijk, dringt het bestaan van de stroming in Nederland nauwelijks tot het grote publiek door, met uitzondering van optredens van Iggy Pop en Stranglers in het populaire televisieprogramma AVRO's Toppop. Binnen de underground ontstaat er wel een punkscene.
In de jaren 1977, 1978 en 1979 manifesteert de punkscene zich vooral in Amsterdam. De twee hangplekken zijn platenwinkel 'No Fun' aan de Rozengracht en de DDT666 club (van dichteres Diana Ozon en kunstenaar Hugo Kaagman) aan de Sarphatistraat. Vanuit dat laatste pand wordt ook het fanzine 'De Koekrandt' geproduceerd. Een LP waarop veel Nederlands Punk/New Wave bands voorkomen is de verzamelplaat Geef voor New Wave. Uit de kraakscene komt de EP Wielingen Leeft met oa de Nitwits. Enkele bands uit die tijd: The Ex, Jesus and the Gospelfuckers, 123, The Helmettes, The Filth, Sperma, Popgroep KUT (tevens de makers van het Enschedese fanzine 'Aambeeld') en The Suzannes.
In de jaren tachtig worden enkele uiterlijke kenmerken van de punk door een breed publiek overgenomen, zoals stekelhaar. Een punk is vaak herkenbaar aan het dragen van accesoires zoals een zweetbanden of armbanden met ijzeren details en eventueel een piercing hier en daar.
Jaren later kwam ook de punk in Nederland steeds meer onder de invloed van de punkrock.
- Muziek
- Boegies
- Dandruff!!
- Discipline
- Heideroosjes
- BEP
- Antidote
- Boycot
- Vacuüm
- The Ex
- Agent Orange
- Amsterdamned
- BGK
- Nitwitz
- Bizkids
- Blitzkrieg
- Butler
- The Studs
- Delerium Tremens
- The Gotterfliez
- Organisaties
[bewerk] Punk in Vlaanderen
- Muziek
- Belgian Asociality
- Brave Like A Cowboy
- The Kids
- Dead Rats
- Nations On Fire
- Funeral Dress
- Lunatic Society
- Last Chance for a Slow dance
Enkele van bovenvermelde bands zijn eerder mainstream punkrockbands (Janez Detd en Nailpin krijgen bijvoorbeeld flink wat airplay op de commerciële televisiezenders TMF en JimTV). Er is anno 2005 in Vlaanderen ook nog steeds een underground DIY (Do It Yourself) hardcore- en punkscène, met bands zoals Second Base, Old Fashion Heroes, The Usual Suspects, Sunpower, Mutual Aid, Visions Of War, Comatose, Dead Rats, The Heartaches, Lunatic Society, Plan B, Last revolt, Unarmed Riot, Troubleshooter, Anarcasticats en vele anderen. Deze DIY-bands komen niet op de televisie of op de radio. Ze doen veel optredens in een alternatief circuit, met name in kraakpanden, cafeetjes en jeugdhuizen. Een aantal van deze DIY punkbands hebben zelfs behoorlijk wat optredens in het buitenland.
