Zwitserland
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
Zw(e)itserland | |||
|
|||
Basisgegevens | |||
Offesjeel taol | Duits, Frans, Italiaans, Retoroemaans |
||
Hoofstad | Bern | ||
Staotsvörm | Federatie | ||
Staotshoof | gei | ||
[[veurzitter fed. raod]] | Samuel Schild | ||
[[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
[[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
[[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
Religie | {{{religie}}} | ||
Opperflaakde – % water |
41.285 km² 4,2% |
||
Inwoeners – Deechde: |
7,4 miljoen 179/km² |
||
Euverige | |||
Munteinheid | Zwitserse Frank (CHF ) |
||
Tiedzaone | UTC +1 | ||
Nationale fiesdaag | 1 augustus | ||
Vouksleed | Psalma Helvetica | ||
Web | Code | Telefoon | .ch | CHE | +41 |
Zwitserland, historisch wel Zweitserland (Confoederatio Helvetica, Schweizerische Eidgenossenschaft, Confédération suisse, Confederazione Svizerra, Confederaziun Svizra) is 'n land in de Alpe, gaans door land umslote en grènzend aon Duitsland, Frankriek, Italië, Oosteriek en Liechtenstein. Hoofstad is 't relatief klein Bern; aander stei zien Basel, Lausanne, Thun, Zjeneef en Zürich. 't Land steit boete de EU en heet 'n reputatie es neutralen en zörgvuldege staot.
[bewirk] Administratief eindeiling
Al kint Zwitserland gein centripetaal nationalisme, 't is opgedeild in kantons die hiel väöl zelf beslisse; 't land heet gein staotshoof, inkel 'ne federale raod. De 26 kantons zien:
|
|
[bewirk] Taole
Zwitserland kint veer officieel taole: Duits, Frans, Italiaans en Reto-Roemaans. De volkstaol vaan alle Duitstaolege is Hoegalemannisch. De Franstaolege spreke vanaajds Occitaans, allewijl evels dèkser (Noord-)Frans. Veur offesjeel opsjrifte in ein taol, wie op poszegele en munte, weurt Latien gebroek.
[bewirk] Historie
Zwitserland woort in de aajdheid door de Keltische stamme vaan de Helvetiërs bewoend. Tijens zien sleeg tege de Helvetiërs heet Caesar 'n groete slachting oonder hun aongeriech. Nao de volksverhuizinge raakde 't land groetendeils door Germane, en wel Alemanne, bevolk.
In 1291 riechde de kantons Uri, Schwyz en Unterwalden de Zwitserse Eidgenootsjap op. Die greujde door de ieuwe oet tot 'n de facto oonaofhenkelike bergrippebliek. Zoe woorte zoewel de Habsburgers es de Bourgondiërs verslage. In de zestiende ieuw oontstoonte in Zwitserland twie vörm vaan protestantisme: de lier vaan Calvijn en die vaan Zwingli. De lètste woort in 't noorde de dominante religie. In 1648 woort Zwitserland, tegeliek mèt Nederland, bij de Vree van Munster erkind es oonaofhenkelike staot.
In 1798 vele de Franse Zwitserland binne, dat in 1803 door Napoleon tot keuninkriek woort oetgerope. 't Congres vaan Wene herstèlde Zwitserland in zienen awwe vörm. In 1847 braok 'ne börgeroorlog oet tösse protestante en kattelieke. Zwitserland bleef neutraal in zoewel d'n Iersten es d'n Twiede Wereldoorlog. 't Trooj in 1920 touw tot de Volkerbond, meh nao WOII neet tot de Vereinegde Naties. 't Land kaom nao 1950 es conservatief bekind te stoon, doordat belangrieke beslissinge vaanaaf daan bie referendum weure genaome of aafgewaeze: pas in 1971 krege vrouwlui stumrech, en 't doorde tot 2003 ietot Zwitserland lid woort vaan de VN.
Lenj in Europa |
---|
Albanië | Andorra | Armenië2 | Azerbaidzjan1 | Belsj | Bosnië en Hercegovina | Bulgarieë | Cyprus2 | Daenemarke | Duutsjlandj | Esland | Finland | Frankriek | Griekelandj | Hongarieë | Ierland | Iesland | Italië | Kroatië | Letland | Liechtenstein | Litouwe | Luxemburg | Macedonië | Malta | Moldavië | Monaco | Montenegro | Nederlandj | Noorwege | Oekraïne | Oesteriek | Pole | Portugal | Roemenië | Ruslandj1 | San Marino | Servië | Sjlovenië | Sjlowakieë | Sjpanje | Turkieë1 | Tsjechië | Vaticaansjtad (Heilige Sjtool) | Vereineg Keuninkriek | Wit-Ruslandj | Zjwaede | Zjwitserland |
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia2 | Faeröer | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Eilandj Man | Sjpitsberge |
1. Dit landj lik gedeiltelik in Azië. 2. Dit landj lik geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild. |