Belsj

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.

---

Keuninkriek Belsj
Basisgegevens
Offesjeel taol	Nederlands, Frans, Duits
Hoofstad	Brussel
Staotsvörm	Constitutioneel Monarchie
Staotshoof	Albèr II
Premier	Guy Verhofstadt
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	Katteliek
Opperflaakde – % water	30.510 km² 6,2%
Inwoeners – Deechde:	10,3 miljoen 337/km²
Euverige
Munteinheid	Euro (EUR of €)
Tiedzaone	UTC +1
Nationale fiesdaag	21 juli
Vouksleed	Brabançonne
Web | Code | Telefoon	.be | BEL | +32

't Belsj is e land in Wes-Europa. De officieel naome zien Koninkrijk België, Royaume de Belgique en Königreich Belgien. 't Land heet daan ouch drei officieel taole, zuug oonder. 't Belsj weurt begrens door Nederland, Duitsland, Luxemburg, Fraankriek en de Noordzie. De hoofstad is Brössel.

Inhawd 1 Administratief indeiling 2 Taole 3 't Bèlsj in internationaal verband 4 Historie 5 Externe link

[bewirk] Administratief indeiling

Umtot in 't verleje väöl oonlöste plaotsvoonte tösse de lede vaan versjèllende taolgrope, is in 1993 beslote 't Belsj 'ne federale staot te make: 't laand woort opgedeild in stökker die de meiste dinger zelf regele. 'rs Zien twei houfindeilinge: de ierste in geweste en de twiede in gemeinsjappe. De geweste zien Vlaandere, Wallonië en Brussel en drage veur praktische dinger zorg. Ze höbbe 'n eige parlemint en eige ministers (behave 't väöl kleiner Brössel). De gemeinsjappe zien de Nederlaandstaolege, de Franstaolege en de Duitstaolege gemeinsjap, die veural cultureel dinger regele. Dinger es wie o.m. sociale zieëkerhèèd, justitie, taalwitgeving, defensie, Boetelandse Zake weure op nationaal ("federaal") niveau beslis. 'rs Zien gein nationale partije mie alling partije die of in Vlaandere of in Wallonië opkaome. Verkaoze in 't federaal parlemaent dint 'ne mandataris 't nationaal belang te dene.

De gewèste zien wier in provincies eingedeild, en wel zoe (oficieel naome tösse häökskes):

• Vlaandere (Vlaanderen)
  • Wes-Vlaandere (West-Vlaanderen)
  • Oos-Vlaandere (Oost-Vlaanderen)
  • Antwerpe (Antwerpen)
  • Vlaoms Braobant (Vlaams-Brabant)
  • Limburg
• Brössel (Bruxelles/ Brussel)
• Wallonië (Wallonie)
  • Henegouwe (Hainaut)
  • Name (Namur)
  • Waals Braobant (Brabant Wallon)
  • Luuk (Liège/ Lüttich)
  • Luxemburg (Luxembourg)

[bewirk] Taole

't Bèlsj kint drei officieel taole: Nederlands, Frans en Duits. Veur 59% vaan de bevolking is Nederlands de ierste taol, veur 40% Frans en veur 1 % Duits. De indeiling is geweste is groetendeils op de taolsituatie gebaseerd, de indeiling in gemeinsjappe zelfs gaans.

Op lokaol niveau is de situatie gecompliceerder. In Vlaandere weure hiel väöl oonderein dèks neet verstoonbare dialekte gesproke, soms nog door de mierderheid vaan de bevölking. Veural in Wes-Vlaandere, boe nog 90% vaan de inwoeners dialek zouw spreke, is dat 't geval. In 'n groet deil vaan de provincie Limburg weurt Limburgs gesproke. Vlaandere erkint gein vaan alle streiktaole.

In Wallonië weure, evels door hiel get minder lui, ouch streektaole gesproke: 't Waals, 't Picardisch, 't Champenois en roond Aarle nog Luxemburgs. De Waalse regiering erkint dees taole evels wel.

Wijers weure in 't Belsj väöl immigrantetaole gesproke, wie Lingala, Arabisch, Törks en Italiaans.

[bewirk] 't Bèlsj in internationaal verband

't Belsj is vaanaof de oprichting lid vaan de Europese Unie, de Vereinegde Naties en de NATO.

In Brussel zien de Europese Commissie en de NATO gevesteg.

[bewirk] Historie

In de prehistorie woort 't Belsj door aofwisselende volker bewoend, meh in 't ierste millennium veur Christus vestegde ziech de Kelte dao. In d'n tied vaan Caesar woorte de dao levende stamme al Belgae geneump; in zie verslaag vaan zien oorloge in Gallië zeet Caesar tot de Belgae vaan alle Galliërs de stèrkste of dapperste zien ("horum omnium fortissimi sunt Belgae"). Nao 't oetereinvalle vaan 't Roemeins Riek woort 't Bèlsj door Germaanse stamme bezet en kaom 't in 't Frankisch Riek te ligke. Mèt de conversie vaan Clovis I woort 't Belsj Christelik. Nao 't Tractaat vaan Verdun en 't verdeile vaan 't middelste riek kaom 't Belsj veur 't groetste deil in 't Duits Riek te ligke; Vlaandere evels woort veur 't groetste deil Frans.

In de vieftiende ieuw kaom 't Belsj door opeinvolgende verstaandshouwelike in Bourgondische hen. Dees gebede woorte laoter door Sjarel V, dee euverigens gebore is in Gent, geërf. Oonder zien regiering begós 't Calvinisme ziech door de Nederlen (ouch de zuidelike!) te verspreie. In 1568 begós d'n opstand, dee laoter Tachtegjaoregen Oorlog geneump zouw weure. In versjeie fases vaan deen oorlog waore groete deile vaan de zuidelike Nederlen in hen vaan de opstandelinge; oeteindelik bloof 't in 1648 bij de noordelike, neet in de laotste plaots umtot nao 1600 de meiste calviniste in 't noorde te veende waore en 't zuide gooddiels katholiek geblove waor.

De Zuidelike Nederlen blaove Spaons, laoter Oosterieks. In de jaore '80 vaan de achtiende ieuw veurde Roems-keizer, eertshertog vaan Oosteriek en ouch hier in alle Bèlsje gewèste, radicaal hervörminge door, die 'n eind móste make aon de door Middelieuwse tradities inefficiënte besteursvörm en veural aon privilezjes vaan edele en kloesters. In 1794 woort 't gebeed door Fraankriek vereuverd en ingelief. Aanders es Nederland bloof 't Bèlsj tot 1815 Frans.

In 1815 woort 't gebeed 't zuidelik deil vaan Nederland, oonder keuning Wöllem I. Umtot 't Belsj evels katholiek was, zien elite Frans sprak en de industrie al väöl wijer oontwikkeld waor, voolte väöl Bèlsje dao weineg veur en greujde 't oonbehage, tot 't gebied in 1830 in opstand kaom. Aonvenkelik had me de bedoeling 't gebeed wier bij Fraankriek te veuge, meh dat verbode de mechtege state Groet-Brittannië en Pruse, die Fraankriek neet gere zoe mechteg trökzaoge. Keuning woort de Duitse voors Leopold. In 1839 erkinde ouch de Nederlandse regiering 't Bèlsj.

In de twiede helf vaan de negentiende ieuw leet keuning Leopold II 't binneland vaan Middel-Afrika explorere; in 1885 riechte heer de Vrijstaot Kongo op, wat zie perseunlik bezit woort. Heer leet veural hiel väöl rubber oet de binnelen koume, wat häöm groete winste opleverde, meh veur massasterfde oonder de negerbevölking zörge. In 1908 woort heer door 't parlemint gedwonge zien kolonie aof te stoon.

In de Ierste Wereldoorlog woort 't Belsj bekaans gans bezet; de stad Ieper woort daobij hielemaol verweus. Es compensatie kraog 't Belsj e struukse laand vaan Duitsland, roond de stei Äupe en St.-Vith, en 'n kolonie vaan 't Duits Tanzania: Roeanda-Oeroendi. In d'n Twiede Wereldoorlog woort 't Belsj vaan 1940 tot 1944 bezet; anders es in Nederland bleef de Bèlsje keuning Leopold III in 't Bèlsj. Nao d'n oorlog mós heer aoftreje, umtot heer vaan collaboratie besjöldeg woort.

De historie vaan 't Belsj vaan nao d'n oorlog is veural 'n historie vaan twie ummer wijer oeterein drievende gemeinsjappe: de Vlaamse en de Waalse. De Vlaminge vollte ziech gediscrimineerd door de nog ummer veur 'n good deil Franssprekende elite. Zoe is tot in de jaore '70 't Frans veurtaol geblaove op de Katholieke Universiteit Leuven. Vaanaof ca. 1970 woorte ummer nui wette oetgeveerdeg, die oeteindelik, in 1993, leide tot 'ne federale staot. Ressaent oonderzeuk (2006) haat aangetoeënt dat de mieërderhèèd van de bevolking 'n sjplitsing van 't laand neet weunsjelek vindt.

[bewirk] Externe link

Ingelstaolege portaalsite

Lenj in Europa
Albanië | Andorra | Armenië2 | Azerbaidzjan1 | Belsj | Bosnië en Hercegovina | Bulgarieë | Cyprus2 | Daenemarke | Duutsjlandj | Esland | Finland | Frankriek | Griekelandj | Hongarieë | Ierland | Iesland | Italië | Kroatië | Letland | Liechtenstein | Litouwe | Luxemburg | Macedonië | Malta | Moldavië | Monaco | Montenegro | Nederlandj | Noorwege | Oekraïne | Oesteriek | Pole | Portugal | Roemenië | Ruslandj1 | San Marino | Servië | Sjlovenië | Sjlowakieë | Sjpanje | Turkieë1 | Tsjechië | Vaticaansjtad (Heilige Sjtool) | Vereineg Keuninkriek | Wit-Ruslandj | Zjwaede | Zjwitserland
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia2 | Faeröer | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Eilandj Man | Sjpitsberge
1. Dit landj lik gedeiltelik in Azië. 2. Dit landj lik geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild.