Filosofía
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Filosofía é unha palabra derivada do grego - φιλοσοφία - que significa "amor á sabedoria" (philos / sophia). Podese entón traducir o termo "filósofo" como "amigo da sabedoría" (ver amizade no conceito aristotélico). O filósofo é, polo tanto, concebido como aquel que procura o coñecimento puro e non se deixa corromper por sistemas preestabelecidos. A Filosofía busca o cuestionar a verdade e os seus problemas. Neste senso é máis crítica que dogmática. Ata o século XVIII-XIX, facía referencia ó conxunto de saberes desinteresados e racionais, que tiñan por obxecto a comprensión xeral do home e do mundo, buscando conclusións sobre as súas causas últimas e bases máis profundas, polo que se diferenza da ciencia, que estuda de xeito único as materias que entran no seu propio campo, dende o punto de vista da súa descrición e explicación. Este foi o carácter polo que a filosofía se diferenza e deixa de ser ciencia a partir do século XIX. As súas disciplinas son a lóxica e a teoría do coñecemento, a metafísica, a estética e a ética. A psicoloxía, o mesmo que as demais ciencias, desenvolveuse a partir da filosofía.
A principal característica que Aristóteles vé nun filósofo é que el non é un especialista. O sophós (o sabio), é un coñecedor de todas as cousas sen posuir unha ciencia específica. O seu ollar derramase polo mundo, a súa curiosidade insaciable faino investigar tanto os misterios do kosmos como os da physis (a natureza), como as que din respeito ao home e á sociedade. No fundo, o filósofo é un desvelador, alguén que afasta o veo daquilo que está a cobrirnos os ollos e procura mostrar os obxectos na súa forma e posición orixinal, actuando como alguén que atopa unha estatua no fundo do mar coberta de musgo e algas, e progresivamente, afastandoas unha a unha, revelanos a súa forma real.
Para Platón, a primeira actitude do filósofo é admirarse. A partir da admiración faise a reflexión crítica, o que marca a filosofía como busca da verdade. Filosofar é dar sentido á experiencia.
Na actualidade, entre outras múltiples, diferentes e, nembargantes, válidas definicións, pódese afirmar que filosofía é o estudo racional, crítico e obxectivo de todos ou calquera dos achados do pensamento humano. É dicir, a actividade filosófica consiste en pensar razoando sobre aquilo que se atopa ó noso redor: dende a natureza ata os propios mecanismos internos de razoamento. Filosofar é, pois, tanto pensar acerca do mundo como pensar acerca propio pensamento.
Índice |
[editar] Orixes históricas
A palabra filosofía gaña, en dimensións específicas de tempo e espazo, concepcións novas e diferentes tornando difícil súa exacta localización.
Historicamente, a Filosofía comeza con Tales de Mileto, aínda que este principio histórico sexa máis un ponto de referencia que unha discusión xa acabada. Aristóteles escrebeu que a Filosofía foi posible a través do ocio, pois, tendo resolvidos os seus problemas de vivenda, alimentación, vestuario, e sendo dispensados da necesidade do traballo pesado, os gregos puideron dedicarse á investigación filosófica.
Tales foi o primeiro dos filósofos Presocráticos, ou filósofos da Physis, que buscaban a arché, que era un principio que, alén de ser o principio de todas as cousas, deberia tamén compor (ou facer parte de) todas as cousas, e mesmo ser o fín último de todas as cousas.
Platón é quen inicia esta nova linguaxe, a filosofía como a coñecemos, a busca da esencia, a ontoloxía, dos conceitos universais en detrimento do coñecimento vulgar e sensorial. Anteriormente a el, a filosofía era discursada por sabios, era o amor pola sabedoria daqueles que experimentaran a própria ignorancia, conceito, ao que parece, atribuído por Pitágoras.
Por moito tempo a Filosofía incluía todo o que era coñecimento, basta ver a vasta obra de Aristóteles, que abranxe desde a física ata a ética. Ainda hoxe é difícil definir o obxecto exacto da filosofía.
Os seus obxectos propios son:
- Metafísica: Concernente aos estudos daquilo que non é físico (physis), do coñecimento do ser (ontoloxía), do que trancende o sensorial e tamén da teoloxía.
- Epistemoloxía: Estudo do coñecimento, teoriza sobre a propria ciencia e de como seria posible a apreensión deste coñecimento.
- Ética: Para Aristóteles, é parte do coñecimento práctico xa que nos mostraría como debemos vivir e actuar.
- Lóxica: A procura da verdade, seu cuestionamento, a razón.
[editar] Correntes e Tópicos
- Teogonía
- Filosofía no Exipto Antigo
- Filosofía védica
- Ciencia Caldea
- Os Presocráticos
- Sofistas
- Teosofía
- Helenismo
- Escepticismo
- Cinismo
- Estoicismo
- Epicurismo
- Neo-platonismo
- Cosmoloxía Hebraica
- Teoloxía Gnóstica
- Filosofía árabe medieval
- Escolástica
- Revolución Científica
- Humanismo
- Idade da Razón
- Iluministas
- Iluminismo
- Fenomenoloxía
- Existencialismo
- Antropoloxía filosófica
- Racionalismo
- Racionalismo Cartesiano
- Racionalismo cristián
- Empirismo
- Materialismo
- Hermenéutica
[editar] Materialistas vs Idealistas
Os filósofos dividense en dúas grandes correntes - materialistas e idealistas. O termo materialista significa aqueles que cren que o universo (todo o que existe) está formado de materia, inclusive as ideias resultan do movimento da materia (ou de enerxía, que é materia, como mostrou Einstein). Os idealistas son aqueles que cren que existe unha orixe, ou ponto de orixe, ou ser superior quen criou todo.
[editar] Filósofos
[editar] da Antigüidade
[editar] Presocráticos
- Anaximandro de Mileto
- Anaxímenes de Mileto
- Anaxágoras de Clazomenas
- Arquitas de Tarento
- Demócrito de Abdera
- Dióxenes de Apolonia
- Filolau de Crotona
- Empédocles
- Heráclito de Éfeso
- Leucipo de Mileto
- Meliso de Samos
- Parménides de Elea
- Pitágoras
- Protágoras de Abdera
- Tales de Mileto
- Xenófanes de Cólofon
- Zenón de Elea
[editar] do Clasicismo grego
- Aristóteles
- Gorxias de Leontini
- Platón
- Sócrates
[editar] Helénicos
- Aristarco
- Arquimedes
- Epicuro
- Eratóstenes
- Euclides
- Ptolomeo
[editar] Romanos
[editar] Medievais
- Agostiño de Hipona
- Alberte Magno
- Duns Scot
- Pedro Abelardo
- Robert Grosseteste
- Roger Bacon
- Santo Anselmo
- Tomé de Aquino
- William de Ockham
- Xoán Escoto Eríxena
- Andre de Souza
[editar] Renacentistas
- Erasmo
- Francis Bacon
- François Rabelais
- Galileo Galilei
- Giambattista Vico
- Giordano Bruno
- Nicolau Maquiavel
- Michel Eyguen de Montaigne
- Isaac Newton
- Thomas More
[editar] Modernos
- David Hume
- Spinoza
- George Berkeley
- Giambattista Vico
- Leibniz
- Immanuel Kant
- John Locke
- Montesquieu
- Thomas Hobbes
- René Descartes
- Rousseau
- Voltaire
[editar] Contemporáneos
- Augusto Comte
- Bertrand Russell
- Cornelius Castoriadis
- Edmund Husserl
- Ernest Gellner
- Félix Guattari
- Fichte
- Friedrich Nietzsche
- Hegel
- Gilles Deleuce
- Giorgio Agamben
- Hans-Georg Gadamer
- Henri Bergson
- Hilary Putnan
- Jean Baudrillard
- Jean-Paul Sartre
- Jürge Habermas
- José Marinho
- José Ortega y Gasset
- Karl Korsch
- Karl Marx
- Karl Popper
- Ken Wilber
- Leonardo Boff
- Ludwig Feuerbach
- Ludwig Wittgenstein
- Martin Heidegger
- Michel Foucault
- Michel Serres
- Michael Tye
- Mikhail Aleksandrovitch Bakunin
- Nildo Viana
- Norberto Bobbio
- Paul Boghossian
- Paul Ricoeur
- Paulo Freire
- Pierre Fougeyrollas
- Pierre-Joseph Proudhon
- Pierre Lévy
- Pietro Ubaldi
- Richard Rorty
- Schelling
- Slavoj Zizek
- Kierkegaard
- Stanley Cavell
- Thomas Kuhn
- Tyler Burge
[editar] Cronoloxía
Séc. VI a.C. Inicio da filosofía occidental con Tales de Mileto.
Fín do séc. VI a.C. Morte de Pitágoras.
399 a.C. Sócrates condenado á morte en Atenas.
387 a.C. Platón funda a Academia en Atenas, a primeira universidade.
335 a.C. Aristóteles funda o Liceo en Atenas, escola rival da Academia.
324 d.C. O imperador Constantino muda a capital do Imperio Romano aBizancio.
400 d.C. Santo Agostiño escrebe Confisións. A filosofía é absolvida pola teoloxía cristiá.
410 d.C. Roma saqueada polos visigodos.
529 d.C. Peche da Academia en Atenas, polo imperador Xustiniano, marca a fín da era greco-romana e consolida a entrada na Alta Idade Media.
Mediados do século XII. Comeza a recepción do Corpus aristotélico en Occidente a partir de traduccións do árabe. Escola de Tradutores de Toledo.
Mediados do séc. XIII Tomás de Aquino escrebe os seus comentarios sobre Aristóteles. Era da filosofía escolástica.
1453 Queda de Bizancio nos Turcos, fin do Imperio Bizantino.
1492 Colón chega á América. Renacimento en Florenza e renovación do interese pola aprendizaxe do grego.
1543 Copérnico publica Sobre as revolucións dos orbes celestes, cun modelo matemático no cal a Terra xira en torno do Sol.
1633 Galileo é forzado pola Igrexa a abxurar da teoria heliocéntrica.
1641 Descartes publica as Meditacións, inicio da filosofía moderna.
1677 A morte de Spinoza permite a publicación da Ética.
1687 Newton publica os Principia, introducindo o conceito de gravidade.
1689 Locke publica o Ensaio sobre o entendimento humano. Inicio do empirismo.
1710 Berkeley publica os Principios do coñecimento humano, levando o empirismo a novos extremos.
1739-40 Hume publica o Tratado sobre a natureza humana, levando o empirismo aos seus limites lóxicos.
1781 Kant, despertado do seu "soño dogmático" por Hume, publica a Crítica da razón pura. Inicio da grande era da metafísica alemá.
1807 Hegel publica A fenomenoloxía do espírito: apoxeu da metafísica alemá.
1818 Schopenhauer publica O mundo como vontade e representación.
1867 Marx publica O Capital, unha crítica da ideoloxía burguesa base do pensamento comunista.
1889 Nietzsche, o de dixera "Deus está morto", sucumbe á loucura en Turín.
1921 Wittgenstein publica o Tractatus logico-phiosophicus, avogando a "solución final" para os problemas da filosofía.
década de 1920 O círculo de Viena presenta o positivismo lóxico.
1923 Fúndase en Frankfurt o Instituto para a Investigación Social, destinado a discutir a viabilidade histórica do programa marxista revolucionario.
1927 Heidegger publica Ser e tempo, anunciando a ruptura entre a filosofía analítica e a continental.
1943 Sartre publica O ser e o nada, avanzando no pensamento de Heidegger e instigando o xurdimento do existencialismo.
1945 Popper publica A sociedade aberta e os seus inimigos, unha filosofía política oposta ó marxismo.
1953 Publicación póstuma de Investigacións filosóficas, de Wittgenstein. Auxe da análise lingüística.
1960 Hans-Georg Gadamer publica Verdade e método, inicio da Hermenéutica filosófica.
1962 Kuhn publica A estructura das revolucións científicas, cuestionando os fundamentos das epistemoloxías dominantes.
