اقتصاد کشاورزی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
متن سیاه
معرفی اقتصاد کشاورزی
در جهان امروز یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است، به گونه‌ای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم سرلوحه برنامه‌های دولتها قرار گرفته است. بدون شک به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخاذ سیاستهای مطلوب و برخورداری از منابع کافی باید تولید کشاورزی به گونه‌ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را برآورده کند. از سوی دیگر تولید کشاورزی خود نیازمند دو گروه عوامل تولیدی می‌باشد. گروه اول، عوامل فیزیکی تولید از قبیل: زمین، بذر، آب، نیروی کار و غیره که وجود آنها از نظر کمی و کیفی شرط لازم تولید است و گروه دوم عوامل غیرفیزیکی تولید که ریشه در مدیریت و اقتصاد کشاورزی دارند. با توجه به اهمیت و ضرورت مدیریت و اقتصاد کشاورزی، این عامل به عنوان شرط کافی تولید تلقی می‌گردد. بنابراین به منظور تولید کشاورزی مطلوب و بهینه، وجود عوامل فیزیکی و غیرفیزیکی تولید در کنار یکدیگر لازم و ملزوم هم می‌باشند.
1- مهندسی اقتصاد کشاورزی
1-1) تعریف و هدف
اقتصاد کشاورزی به مجموعه‌ای از علوم و روشها اطلاق می‌شود که عوامل اقتصادی موثر در امور کشاورزی، روابط اقتصادی موجود بین عوامل تولید کشاورزی و کاربرد اصول اقتصادی را در تولید و توسعه کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. به بیان دیگر اقتصاد کشاورزی عبارت از کاربرد اصول و نظریه‌های اقتصاد عمومی در فرآیند تولید، مبادله، توزیع و مصرف مواد غذایی و مواد خام اولیه مورد نیاز سایر بخش هاست. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که اقتصاد کشاورزی، روش‌های چگونگی استفاده مطلوب و بهینه از منابع طبیعی در بخش کشاورزی را از طریق شیوه‌ها و ابزار کارآمد خود مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف از ایجاد این رشته، تربیت نیروهای متخصص و کارآمدی است که بتوانند با تکیه بر دانش و اندوخته‌های علمی و تجارب عملی خود به عنوان کارشناس اقتصاد کشاورزی به تهیه و تدوین طرح‌های توسعه کشاورزی و ارزیابی اقتصادی آنها در سطوح مختلف منطقه‌ای و یا ملی بپردازند و همچنین از طریق بکارگیری روش‌های تجزیه و تحلیل کمی و ارائه مدل‌های ریاضی در حل مسائل و مشکلات تولید، توزیع و یا مصرف مواد غذایی و مواد خام، راهکارهای مناسبی را ارائه می‌نمایند. متخصصان اقتصاد کشاورزی در فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی مرتبط با مسائل اقتصادی بخش کشاورزی نیز می‌توانند همکاری نمایند.
1-2) اهمیت و جایگاه در جامعه
با عنایت به اهمیت تولید کشاورزی در امنیت غذایی جامعه و نیز ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی تولید، اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم کشاورزی از حدود یک قرن پیش در کنار سایر رشته‌های کشاورزی به تدریج مطرح شد و با سیر تکاملی‌اش امروزه به شکل یک دانش منسجم و مدرن در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی در اختیار مشتاقان علم و جامعه کشاورزی قرار گرفته است. در عرصه فعالیت‌های زراعی، حضور متخصصانی که علاوه بر دانش کشاورزی، اصول علم اقتصاد را نیز فراگرفته باشند و بتوانند با استفاده از تجربیات و دانش خود، در زمینه برنامه‌ریزی و تهیه طرح‌های تولیدی محصولات کشاورزی بطور اقتصادی فعالیت کنند، از ضروریات تحول کشاورزی کشور است و این امر، جایگاه و اهمیت رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی را به خوبی مشخص می‌کند.
1-3) تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته وادامه تحصیل در آن
با توجه به کمیت وکیفیت درسهایی که در این رشته تدریس می‌شود, برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی داوطلبان باید علاوه بر زمینه‌های عمومی مورد نیاز در آزمون سراسری، از قدرت وتوان نسبتاً بالایی در زمینه ریاضی برخوردار باشند. علاوه بر این مشتاقان این رشته باید دارای قوه ادراک بسیار بالا و قدرت تجزیه وتحلیل وتصمیم گیری صحیح واصولی باشند. گذشته از همه اینها ,علاقه وشوق شخصی افراد از عوامل تعیین کننده در میزان موفقیت در این رشته است و شاید شرط لازم ادامه تحصیل در این رشته همین امر باشد
1-4)تواناییهای فارغ التحصیلان
همان طور که بیان شد، دانش آموختگان مهندسی اقتصاد کشاورزی پس از پایان تحصیلات و دوره آموزشی خود، می‌توانند در زمینه‌های مختلف تولید، توزیع ومصرف مواد غذایی و مواد خام مورد نیاز سایر بخش‌ها مسئولیت‌هایی را بپذیرند که برخی از موارد مهم این مسئولیت‌ها به شرح زیر است. 1- تهیه وتدوین طرح‌های کشاورزی وارزیابی اقتصادی آنها . 2- توجیه یک طرح کشاورزی از نظر اقتصادی و یا مقایسه چند طرح. 3- بررسی ومطالعه اقتصادی طرح‌های عظیم مرتبط با بخش کشاورزی مانند سدها و..... 4- تهیه الگوی کشت و یا تولیدی برای واحدهای کوچک و بزرگ کشاورزی از ابعاد اقتصادی . 5- بررسی هزینه‌ها ودرآمدهای تولیدات کشاورزی. 6- مدل سازی ریاضی برای تعیین ضرایب فنی عوامل تولید، میزان کارایی آنها و یا تخصیص زمینه منابع تولید . 7- بازار یابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی در داخل و خارج از کشور . 8- همکاری با مهندسان مشاور طرح‌های کشاورزی منطقه‌ای و یا ملی در ارتباط با توجیه اقتصادی آنها . 9- ارائه طرح‌های تحقیقاتی در ارتباط با مسائل مختلف اقتصاد کشاورزی .
10- آموزش نظریه‌های علمی اقتصاد کشاورزی.
1-5) موقعیتهای شغلی و محل‌های کار
مراکز و واحدهای مختلفی در تولید، تبدیل، توزیع ومصرف محصولات کشاورزی نقش دارند و به گونه‌ای با مسائل اقتصاد کشاورزی مرتبط می‌باشند ؛ بنابراین هر یک از این مراکز و واحدها به تناسب ماهیت فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ التحصیلان این رشته برای تأمین نیازهای خود می‌نمایند. برخی از این مراکز به شرح زیر است: 1- وزارت کشاورزی- سازمان‌ها وادارات کل کشاورزی. 2- سازمان تحقیقات وآموزش و ترویج کشاورزی . 3- وزارت جهاد سازندگی- بخش تحقیقات اقتصادی و اجتماعی . 4- بانکها، بویژه بانک کشاورزی . 5- شرکتهای مهندسان مشاور در امور کشاورزی . 6- کشت وصنعتهای بزرگ تولید کشاورزی . 7- دانشگاهها ومراکز آموزش عالی . 8- سازمان تعاون روستایی. 9- سازمان اتکا (وزارت دفاع). 10- تعاونی‌های تولید روستایی. شایان ذکر است که در مورد اشتغال دانش آموختگان مهندسی اقتصاد کشاورزی باید به این نکته مهم توجه نمود که متاسفانه در دوره‌های گذشته وتا سالهای اخیر به اقتصاد کشاورزی چندان اهمیتی داده نشده است و زمینه اشتغال تا چند سال پیش برای این رشته مناسب نبود اما پس از برنامه پنج ساله دوم خوشبختانه اهمیت وضرورت اقتصاد کشاورزی مورد توجه و اقبال مسئولان و دولتمردان قرار گرفته وروز به روز بر اهمیت آن افزوده می‌گردد این امر میزان نیاز به مهندسان اقتصاد کشاورزی را به طورچشمگیری افزایش داده است به گونه‌ای که می‌توان گفت تقریباً تمامی فارغ التحصیلان این رشته جذب بازار کار شده و مشغول فعالیت می‌باشند ؛ در آینده نیز بازار کار بهتری برای این فارغ التحصیلان فراهم خواهد بود.
2- واحدهای درسی
تعداد واحدهای درسی که دانشجویان این دوره باید بگذرانند در مجموع 137 واحد به صورت زیر می‌باشد درسهای عمومی: 20 واحد درسهای علوم پایه :23 واحد درسهای اصلی کشاورزی: 49 واحد
درسهای تخصصی الزامی :37 واحد
درسهای تخصصی اختیاری :6 واحد کار آموزی: 2 واحد
3- ادامه تحصیلات
ادامه تحصیل در دوره‌های تحصیلات تکمیلی شامل کارشناسی ارشد(فوق لیسانس) ودوره دکترای رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی است که در بعضی از دانشگاه‌های کشور ارائه می‌شود. هدف از این دوره‌ها آموزش و پرورش متخصصانی است که با تکیه بر دانش و تجارب خود بتوانند نظریه‌های اقتصادی و اصول و موازین اقتصاد کشاورزی را تجزیه وتحلیل نموده و راههای توسعه موزون کشاورزی را بررسی و به اجرای آنها بپردازند. طول دوره کارشناسی ارشد حدود 2 سال و مجموع واحدهای آن32 واحد است
3-1) تواناییهای فارغ التحصیلان مقطع‌های کارشناسی ارشد و دکترا در رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی
فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد می‌توانند در زمینه‌های پژوهشی وآموزشی در دانشگاه‌های کشور و مؤسسه‌های تحقیقاتی ونیز اجرای طرح‌های اقتصادی و همچنین در مقام یک برنامه ریز، تحلیل گر و ارزشیاب در برنامه‌های توسعه کشاورزی به کار مشغول گردند با توجه به پیچیدگی‌های موجود در راه توسعه اقتصاد کشاورزی ومشکلات موجود آن، نیاز اساسی کشاورزی به برنامه ریزانی است که با استفاده از نظریه‌های اقتصادی به تحلیل اوضاع موجود پرداخته، آسان‌ترین راه را برای توسعه کشاورزی ارائه کنند و مهندسان کشاورزی در گرایش اقتصاد کشاورزی که وظیفه تحلیل گری اقتصاد در بخش کشاورزی را به عهده دارند در توسعه کشاورزی نوین کشور از جایگاه ویژه برخوردارند.
3-2) موقعیتهای شغلی ومحل‌های کار فارغ التحصیلان دوره‌های کارشناسی ارشد ودکترا
فارغ التحصیلان دوره‌های تحصیلات تکمیلی رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی، می‌توانند در همان محل‌هایی که برای فارغ التحصیلان دوره کارشناسی معرفی گردید در رده‌های بالاتر مشغول به کار شوند و در صورت اتمام دوره دکترا به عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاهها فعالیت کنند. جمع آوری: علی خوشکام
