Portalo:Literaturo

El Vikipedio

Atentu: iu redaktanto nun prilaboras tiun ĉi artikolon defundamente. Por eviti la riskon de redaktokonflikto, oni petas vin ne redakti la artikolon antaŭ la malapero de tiu ĉi avertomesaĝo.

Sed bonvolu kontroli la paĝan historion (aŭ la daton "laste redaktita" sube), por scii ĉu ĉi tiu averto aktualas, kaj se ne bonvolu forigi ĝin (ĝi aperas kiel {{redaktata}} en la vikiteksto). Dankon.

Literaturo:Portalo, Ĉefartikolo, Kategorio

Literatura portalo

redaktu

Stiloj kaj ĝenroj

Prozo

Sekvanta divido ne bezonas esti regulo.

Romano kaj pli longaj prozoj

Romano – Aventurema romano – Aŭtobiografia romano – Erotika romano – Historia romano – Romano en leteroj – Pikareska romano

Kriminala

Detektiva romano – Roman noir

Mistika

Hororo – Gotika romano – Frenetika literaturo

Fantasta

Fantazio – Sciencfikcio – Hard sciencfikcio – Kiberpunko – Kosma opero

Noveloj kaj rakontoj

Novelo – Rakonto

Biografio

Biografio – Aŭtobiografio – Memoroj – Vojaĝlibroj – Legendo – Hagiografio

Filozofia literaturo kaj oratorado

Esejo – Traktato – Felietono – Pamfleto – Filipiko – Utopio – Antiutopio – Apologio – Filozofia rakonto

Literaturo por infanoj kaj junularo

Fabelo – Animea filmo – Komikso – Manga

Poezio

Poetikaj ĝenroj

Lirika poezio

Elegio – Himno – Lernanta poezio

Epika poezio

Epopejo – Eposo – Balado – Romanco

Pensa poezio

Epigramo – Fablo

Poeta formo

Firma formo

Soneto – Hajko

Pluaj

Poemo en prozo – Libera verso – Kaligramoj – Akrostiko

Dramo

Tragedio

Melodramo – Tragedio

Komedio

Komedio – Groteskaĵo

Teatro kaj muziko

Opero – Opereto – Libreto

Pluaj

Vaudeville – Komedio dell'arte – Moralitoj – Tragikomedio – Absurda Teatro

redaktu

Enkonduko

Unu el konservitaj tabuloj kun eposo pri Gilgameŝ

Literaturo (el la latina litera, esperante litero) estas en pli vasta senco de la vorto sumo de ĉiuj skribitaj tekstoj. Apartenas inter ili literaturo arta, instrua, teknika, ĵurnalo|ĵurnala, memuara kaj ankaŭ privata korespondaĵo. En pli malvasta senco de la vorto oni komprenas per literaturo kutime literaturon artan, do beletron.

Literaturo estas post belarto la plej malnova homa arta agado. Kiel entute la unua literatura memorigaĵo estadas markata Eposo pri Gilgameŝ (devenanta proksimume el duono de la tria miljaro antaŭ Kristo, la plej malnova transskribo estas konservita el la tempo proksimume ĉirkaŭ la jaro -2000 ĝis -1700).

Kiel bazo de eŭropa literatura kreado estadas markata arkaika periodo de antikva Grekio kaj al ĝi liganta antikva Romo. Ĝis la 10-a jarcento la eŭropa literaturo (krom raraj esceptoj) koncentriĝis al centra teritorio de Orienta kaj ĝis la jaro 467 ankaŭ al Okcidentromia imperio.

Novan estiĝon de literaturo estas registrita nur kun pli malfrua mezepoko, plej karakterize ekde la 10-a jarcento (tiutempe estiĝadis plejparte literaturo klerika, pli poste venis el la araba mondo transskriboj de grekaj kaj romiaj aŭtoroj, sed estiĝis ankaŭ literaturo profana, ĉefe en formo de heroaj kantoj). Sed veran kulminon ĝi povis atingi nur post invento de presarto de Johannes Gutenberg kaj post amasa disvastigo de literaturo kaj alfabetigo.

Renesanco, baroko (pli poste klasicismo, klerismo kaj romantikismo) preparis jam kondiĉojn por estiĝo de moderna kaj kun ĝi ankaŭ por nuntempa literaturo.

redaktu

Artikoloj por reguligo

Portalo:Literaturo/Artikoloj por reguligo

redaktu

Akrigita je...

Portalo:Literaturo/Akrigita je...

redaktu

Invito al legado

La ĉefserĝento desaltis de ĉevalo kaj du oficiroj rapide paŝis en ĉambron.

„Estu bonvenantaj, sinjoroj soldatoj!“ balbutis la kampisto klakante per dentoj.

„Ne bonvenadu, sed donu, kie ci ion havas. Ni rajdas de mateno. Dum cia tuta vivo ne estis ĉe ci tiaj sinjoroj kiel hodiaŭ. Rapide; ili estas jam en la ĉambro kaj soifegas kiel ni.“

Kaj efektive la oficiroj estis jam en la ĉambro; la pli maljuna ripozis sur benko post kverkligna tablo, kaj la pli juna, alta viro observadis la ĉambron. Lia malhela enfalinta okulo ekbrilis subite pli vive; la soldato alpaŝis al forno, kie kaŭris sur benketo Manjo, la plej bela knabino el tuta vilaĝo, kovrante siajn okulojn per antaŭtuko antaŭ tiuj sinjoroj fremduloj, kiujn ŝi pro ilia malbona famo teruriĝis pli ol fantomojn.

Ŝajnis, ke la oficiro kun plezuro raviĝas per embarasoj de la knabino.

„Ci havas belan filinon!“ li ekparolis, ekvidinte en la ĉambro la kampiston kun plena kruĉo kaj kampistinon kun plado, sur kiu flaviĝis butero, kiu posedis forton ekinciti dum marŝado eĉ la grafan langon... (daŭrigo)

Tralegu la tutan tekston en Vikilibroj.

redaktu

Listoj

Portalo:Literaturo/Listoj

redaktu

Aktualaĵoj

Antaŭ nelonge aperis ekzemple:

Biblio - bindita libro. La unua eldono de Biblio en nove redaktita versio farita de Ekumena Komisiono de ILEI kaj KELI subgvide de Bernhard Eichkorn kaj A. Kronenberg. La libro enhavas Malnovan Testamenton en traduko de L. L. Zamenhof inkluzive de deŭterokanonikaj libroj en traduko de Gerrit Berveling kaj Novan Testamenton en traduko de Brita komisiono (J. C. Brust, B. J. Beveridge kaj C. G. Wilkinson). La libro havas 1375 paĝojn kaj ĝi estas presita sur fajna biblia papero. Ĝi aperis en Esperanto.

Arne, la ĉefido, aŭtoro Leif Nordenstorm. Allogema aventurema okazintaĵo okazas en la 9-a jarcento en malgranda ĉemara vilaĝo en Svedio. Okazintaĵoj de kelke da amikoj el la tempo de vikingoj estas destinitaj por malgrandaj legantoj kaj ĉiuj ŝatantoj de streĉo. La libro estas broŝurita, ĝi havas 116 paĝojn kaj ĝi aperis en Esperanto kun ilustraĵoj de Pavel Rak.

redaktu

Interesaĵoj

Ĉu vi sciis, ke...

...verkisto kaj poeto Blaise Cendrars perdis en la unua mondmilito la dekstran manon kaj li devis eklerni skribi per la maldekstra?

...verkistino George Sand verkis romanon de fakto pri Jan Žižka?

...Don-Kiĥoto el Manĉo de Miguel de Cervantes estis far de komisiono speciale formita el gloraj verkistoj elektita kiel la plej bona literatura verko de historio?

...poeton Jiří Ortenon "mortigis" cigaredoj alie ol per siaj damaĝigaj efikoj?

...verkisto Marcel Proust forpelis per verkado senton de proksimiĝanta morto?

redaktu

Literatura scienco

Stilistiko

Aktuala membrigo – Administra stilo – Funkcia stilo – Individua stilo – Lingva kulturo – Lingva stilo – Faka stilo – Simple sciiga stilo – Publicista stilo – Retoriko – Arta stilo

Fraza sintakso

Frazo – Kompleksa frazo – Frazelemento

Rompo de fraza sintakso

Apoziopezo – Elipso

Eraroj en fraza sintakso

Anakoluto – Kontaminaco – Zeŭgmo

Pluaj nocioj

Alegorio – Aleksandro – Aludo – Akrostiko – Anagramo – Analogio – Ambigramo – Artikolo – Trajto – Karakteriza motivo – Ironio – Lorem ipsum – Kenning – Metaforo – Muckraking – Oksimorono – Palindromo – Pleonasmo – Pranostiko – Publicistiko – Proverbo – Rondelo – Diraĵo – Scenario – Kolono – Taŭtologio – Teksta kritiko – Travestio – Informo – Psalmo