Bulgarlar

Vikipedi, özgür ansiklopedi

→ Başlığın diğer anlamları için anlam ayrım sayfasına bakınız.

Bulgarlar, Bulgaristan halkının çoğunluğunu oluşturan güney slav halkıdır. Bulgaristan'ın toplam 7,8 milyon insanından %83,5'i Bulgardır.

[değiştir] Tarih

"Bulgar" ya da "Bolgar" ismi tarihte ilk ortaya çiktığında, tarihi bir Türk halkına aitti. Bu tarihi Türk halkını, günümüzün bilimcileri slav Bulgarlardan ayrıt edebilmek için artık "Protobulgarlar" (Ön bulgarlar) ya da Türk bulgarlar diye adlandırırlar.

7'nci yüzyılda Kağan Asparuh'un emirindeki Ön bulgarlar orta asyadan gelip, Bizans İmparatorluğu ile anlaşıp onların izni ile yerleştikleri Karadenizin doğusundan (bugün Ukrayna) daha da batıya göç ederek Balkanlar'a girmişlerdir. Kağan Asparuh o girdiği bölgenin 7 slav kaviminden oluşan yerli halkını dize getirip ikinci Bulgar kağanatını kurmuştur.

Bu devlette slavlar çoğunlukta olduğu için, türk hükümdarlarının kendi dilleri ve kültürleri yüzyıllar içersinde slav dili ve gelenekleri arasında eriyip gitmiştir. Yalnız karadenizin kuzeyinde ve Volga ırmağı boyunca kalan Ön bulgarlar kendi dillerini korumasını başarmışlardır. Bunların torunları günümüzdeki Çuvaş halkıdır.

Bulgarların bu ilginç tarihlerinden dolayı Bulgaristan'da iki farklı tarih verziyonu vardır; Birisi Kağan Asparuh'un Orta asyadan batıya göç etmesi ile, diğeri ise 4000 yıldır Balkanda yaşıyan slav halkının eski tarihi ile başlar.

Balkan da I.Ö. 2000 yıllarının gerisine kadar Trakyalıların yaşamış oldukları ve I.Ö. 8'nci yüzyılda Balkan'ın güneyinde bir devlet kurdukları bilinir. Ama 7'nci yüzyılda Türk bulgarların Balkan'a girdiklerinde yerli halkın ne kadarı (Hunların saldırılarından kuzeyden balkana kaçmış) Slavlar ve nekadarı Trakyalı olmuş olduğu, ve bunların nekadari Bulgar Kağanatının sınırları içinde yaşamış oldukları kesin olarak bilinmemektedir.

[değiştir] Din

Kağan Boris Mikail'in 9'ncu yüzyılda Ortodoks Hristiyanlığını devlet dini yapmasından önce, Türk bulgarlar "Tangra" dedikleri Türk tanrısı Tengri'ye tapmışlar ve eski Türk geleneklerini sürdürmüşlerdi. Slav bulgarlar eski slav geleneklerinin yanında kısmen Türk bulgarların Tengriciliğini kabul etmişlerdir. Böylece 9'ncu yüzyılda Bulgarlar diğer slav halklarından çok daha erken olarak hristiyan olmuşlardır. Kağan Boris I., "kağan" ünvanının yanında "Çar" ünvanına sahib olmuş, kendisi ve kendisinden sonra gelen birkaç kuşak boyunca iki ünvan birlikte kullanılmıştır (Çar Boris Mikail Kağan). Zamanla güney avrupada "kağan" ünvanının pek önemi kalmamış ve sözü edilmemeye başlanmıştır.

O zamanlarda selanikli Kiril kardeşlerin, eski Türk bulgar run alfabesi ve yunan alfabesini birbirine katıp, bugün Latin alfabesinin yanında dünyaca en sık kullanılan Kiril alfabesini oluşturmaları, Bulgar tarihinde Bulgarların çok gururlandıkları önemli bir noktadır.

[değiştir] Dil

Bulgarlar Güney-slav dillerine mensub olan Bulgarca'yı konuşurlar. Bu dilin eski Protobulgar dili (Türk dillerinin Ogur grubuna ait) ile bir akrabalığı yoktur, ama içinde bu eski Türk dilinden birkaç kelimeler bulmak mümkündür.

Bulgaristan'da Ön bulgarların doğrudan torunları oldukları düşünülen müslüman Pomaklarda Bulgarca (slav dili) konuşurlar.

Bir slav dilinin ilk kez Bulgaristan'da yazıya alınması, ve bu yazının (kiril alfabesi) tüm slav halkları arasında yayılması Bulgarca'ya slav dilleri arasında önemli bir yer vermektedir.