Ay (uydu)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
→ Başlığın diğer anlamları için Ay sayfasına bakınız.
 Dünya'dan görüldüğü haliyle Ay |
|||||||
| Yörüngesel Özellikleri | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yarı büyük eksen | 384,399 km (0.00257 AU) |
||||||
| Enberi | 363,104 km (0.0024 AU) |
||||||
| Enöte | 405,696 km (0.0027 AU) |
||||||
| Dışmerkezlik | 0.0549 | ||||||
| Dolanma Süresi | 27.321582 gün (27 gün 7 saat 43.1 dakika) |
||||||
| Kavuşum Süresi | 29.530588 gün (29 gün 12 saat 44.0 dakika) |
||||||
| Ortalama Yörünge Hızı | 1.022 km/s | ||||||
| En Yüksek Yörünge Hızı | 1.082 km/s | ||||||
| En Düşük Yörünge Hızı | 0.968 km/s | ||||||
| Yörünge Eğikliği | 18.29° - 28.58° Yer Ekvatoru'na 5.145° to Tutulum Düzlemine |
||||||
| Uydusu Olduğu Cisim | Yeryüzü | ||||||
| Fiziksel Özellikleri | |||||||
| Ortalama Çap Ortalama Yarıçap |
3,474.13 km(0.273 x Yer) 1,737.06 km(0.273 x Yer) |
||||||
| Ekvatoral Çap Ekvatoral Yarıçap |
3,476.28 km(0.273 x Yer) 1,738.14 km(0.273 x Yer) |
||||||
| Kutuplar Arası Çap Kutuplar Arası Yarıçap |
3,471.94 km (0.273 x Yer) 1,735.97 km (0.273 x Yer) |
||||||
| Basıklık | 0.00125 | ||||||
| Yüzey Alanı | 3.793×107 km² (0.074 x Dünya) |
||||||
| Hacim | 2.1958×1010 km³ (0.020 x Dünya) |
||||||
| Kütle | 7.3477×1022 kg (0.0123 x Dünya) |
||||||
| Ortalama Yoğunluk | 3,346.4 kg/m3 | ||||||
| Ekvatorda Yerçekimi | 1.622 m/s2 (0.1654 g) |
||||||
| Ekvatorda Kurtulma Hızı | 2.38 km/s | ||||||
| Eksen Eğikliği | 6.688° | ||||||
| Beyazlık | 0.12 | ||||||
| Büyüklük (kadir) | -12,7 | ||||||
| Yüzey Sıcaklığı |
|
||||||
| Gövdesel Silikat Alaşımı (tahmini ağ.%) | |||||||
| SiO2 | 44.4 % | ||||||
| Al2O3 | 6.14 % | ||||||
| FeO | 10.9 % | ||||||
| MgO | 32.7 % | ||||||
| CaO | 4.6 % | ||||||
| Na2O | 0.092 % | ||||||
| K2O | 0.01 % | ||||||
| Cr2O3 | 0.61 % | ||||||
| MnO | 0.15 % | ||||||
| TiO2 | 0.31 % | ||||||
| Atmosfer Özellikleri | |||||||
| Atmosfer Yoğunluğu | 107 partikül cm-3 (day) 105 partikül cm-3 (night) |
||||||
Ay, Dünya'nın tek doğal uydusudur.
Konu başlıkları |
[değiştir] Oluşumu
- Ay'ın Dünya ile Mars büyüklüğündeki bir asteroitin çarpışması sonucu oluştuğu ileri sürülmüştür. Colorado'daki Southwest Araştırma Enstitüsü'nden araştırmacı Robin Canup, ilerlemiş bilgisayar teknolojisinden faydanılarak yapılan yeni canlandırmaların ve yeniden gözden geçirilen önceki canlandırmaların, Dünya'ya çarpan Mars kütlesindeki bir nesnenin, her ikisini şimdiki konumuna sokmak için yeterli olduğunu gösterdiğini' söylemiştir.
Bilim adamları ayrıca, aralarında Dünya'daki yerçekiminin Ay'ı yakaladığı ya da Dünya ve Ay'ın eş zamanda oluştuğunun bulunduğu diğer teorileri geçersiz sayıyorlar.
Öte yandan, Mars büyüklüğündeki asteroit teorisini ilk ortaya atan Harvardlı araştırmacı Al Cameron, Canup'un canlandırmasının tam oluşumu değil, ilk çarpışmayı kapsadığını ve çarpışmadan çıkan materyali taş yığını değil sert bir kaya varsaydığını bildimiş, Ay'ı oluşturacak çarpışma zamanında Dünya'nın, Canup'un iddia ettiği gibi tamamen değil, yalnızca 3/2'sinin oluştuğunu kaydetti.
[değiştir] Neden Ay'ın Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?
Ay in kendi ekseni etrafında dönüşü ile Dünya çevresindeki dönüşü eşit zamanda olmaktadır: 27,32 gün. Kombine (bileşik) dönüş diye de anılan ve Dünya ile Ay arasındaki karşılıklı kütle çekişinln (gravitasyon) sonucu olan bu dönüş nedeniyle, Ay Dünya’ya hep aynı yüzüyle yönelik kalır.
Oysa, farkına varılabilecek az bir sapma olmaktadır. Ay yörüngesi tam bir çember olmayıp elipse benzer. Ay, Dünya’ya yaklaşınca daha hızlı, uzaklaşınca daha yavaş hareket eder. Dönüş her zaman eşit olduğundan Ay’ın sağ (veya sol) kenarına bakılıyor olur. Bundan başka Ay’ın dönme ekseni de, yörüngesine dik değildir. Bu nedenle, Dünya, Ay’ın bazen Kuzey (veya güney) kutbuna doğru hafifçe yönelik durumdadır. Bu, eksendeki eğilme nedeniyle, bir Ay dolanımı içinde, yerden Ay’ın yüzünün, yaklaşık yüzde 60’ı görülür.
[değiştir] Güneş tutulması
Ayın Güneş ile Dünya arasına girmesi ve bazı özel koşulların sağlanması neticesinde meydana gelir. Tutulmanın olabilmesi için, Ayın, Dünya etrafındaki yörüngesiyle Dünyanın Güneş etrafındaki yörüngesinin kesişim yerlerini belirleyen düğüm noktalarında veya bu noktalar civarında (Yeniay safhasında) bulunması gerekir.
Bilindiği üzere bir yıl içerisinde Ay, Dünya etrafında 12 kez dolanır. Dolayısıyla, eğer Ayın yörünge düzlemi Dünya’nınkiyle çakışık olsaydı, bir yılda 12 kez Güneş tutulması meydana gelebilirdi. Fakat durum böyle değildir. Ayın yörünge düzlemi ile Dünya’nınki arasında yaklaşık 5° 9’ lık bir açı vardır. Bu açı nedeniyle Dünya, Ay ve Güneş, Ayın Dünya etrafındaki her dolanımında tam olarak aynı doğrultuda bulunmazlar. Böylece her ay bir Güneş tutulması oluşması engellenmiş olur. Nitekim bir yılda en az iki, en çok beş Güneş tutulması meydana gelebilir.
[değiştir] Ay Tutulması
Ay dünya etrafındaki yörüngesini tamamlarken, dünyanın güneş ve ay arasında kalmasına neden olabilir. Bu durumda ay yüzeyine düşen güneş ışınları dünya tarafından engellenmiş olur. Karanlıkta kalan ay kısa süreli de olsa dünyadan gözlenemez bu olaya ay tutulması adı verilir. Bulutsuz bir gecede çıplak gözle rahatlıkla fark edilebilen bu olay, güneş tutulmasına göre, dünya yüzeyinde daha geniş bir alandan gözlenebilir. Ay tutulmasının dünya yüzeyinden gözlenebildiği alan dünyanın yarısından 24º kadar fazladır.
| Güneş Sistemi |
|---|
 |
| Gezegenler: Merkür - Venüs - Dünya - Mars - Jüpiter - Satürn - Uranüs - Neptün |
| Cüce gezegenler: Ceres - Plüton - Eris |
| Diğer: Güneş - Ay - Asteroit kuşağı - Kuyrukluyıldızlar - Neptün ötesi cisimler - Kuiper kuşağı- Oort bulutu |
| Diğer cisimler ve bölgeler için, güneş sistemindeki cisimlerin listesine bakınız. |
