Rana jura
From Wikipedia
Rana jura (u geologiji poznata kao Donja jura, originalno (a u Evropi još uvijek) poznata kao "lijas") je najstarija od tri epohe perioda jure.
Postoje velike lijaske naslage duž britanske obale, pogotovo u Dorsetu, što se pogotovo vezuje uz pionirski rad Mary Anning u Lyme Regisu. Facies donje jure u ovoj oblasti se prvenstveno sastoji od gline, te tankiim naslagama vapnenca i muljevca nataloženo u morskim uvjetima.
Možda najbolji primjer lijaske obale na svijetu su stijene Vale of Glamorgan u južnom Walesu. Prostirući se 22 kilometra južno od Cardiffa, ova specifična strata stijena, smještena na Bristolskom kanalu je mješavina škriljevca i vapnenca, stvorena za vrijeme geološkog meteža zvanog amorička orogeneza.
Vodi se rasprava oko točne baze Hettangijskog stadija, a samim tim i samog sistema jure. Biostratigrafski se koristi prva pojava psiloceratidnih amonita; ali ovo ovisi o prisutstvu relativno kompletnij amonitskih fauna, što stvara problem korelacije sa stratama u drugim dijelovima svijeta. Ukoliko se koristi ovaj biostratigrafski indikator, onda je Lias grupa — litostrafska podjela — pokriva obje strane jursko/trijaske međe.
Tokom ovog period, amonoidi, koji su umalo bili potpuno nestali za vrijeme izumiranja na kraju trijasa, su se proširili i stvorili veliko bogatstvo različituh i složenih oblika (pravi amoniti). Amoniti su tako brzo evoluirai, a njihove školjke su dobro očuvane, te predstavljaju važne zonske fosile. U samoj Evropi postoji nekoliko značajnih evolucijskih stadija amonita (v. npr. Davies, 1920, str.173-5)
Rana jura je bila važno vrijeme u evoluciji morskih reptila. U hettangiju su već postojeći rhaecijski ihtiosauri i pleziosauri nastavili s razvojem, dok su se isto vrijeme pojavili novi oblici morskih reptila, kao Ichthyosaurus i Temnodontosaurus među ihtiosaurima, te Eurycleidus, Macroplata i Rhomaleosaurus među plezisoaurima (sve Rhomaleosauridae, mada se po trenutnim definiticijama ta grupa smatra parafiletičnom). Svi ti pleziosauri su imali vratove srednje veličine i velike glave. U toarciju, pred kraj rane jure, pojavili su se talatosauri ili morski krokodili, isto kao i novi rodovi ihtiosaura (Stenopterygius, Eurhinosaurus, i primitivniSuevoleviathan) te pleziosaura (elasmosaurs (dugovrati) Microcleidus i Occitanosaurus, i pliosaur Hauffiosaurus).
Na kopnu se pojavio određen broj novih tipova dinosaura- heterodontosauri, scelidosauri, stegosauri i tetanurae, te se pridružili grupama kao što su podokesauri, prosauropodi i sauropodi preostalim iz trijasa. Uz njih su postojali i manji mesožderi kao sfenosuhidski i protosuhidski krokodili. U zraku su novi tipovi pterosaura zamijenili one izumrle na kraju trijasa. Dotle su u niskom raslinju živjele manje vrste ranih sisasvaca, isto kao i tritolodontski reptili nalik na sisavce, te gušteroliki sfenodonti i rane preci današnjih vodozemaca.
Ime Lias su geolozi preuzeli iz engleskog kamenorezačkog žargona, odnosno naćina na koji su kamenoresci izgovarali englesku riječ "layers" (slojevi).
[edit] Literatura
- Davies, A. M., An Introduction to Palaeontology, Thomas Murby & Co., London
- House, M.R. (1993) Geology of The Dorset Coast, The Geologists' Association.
- Simms, M.J.,Chidlaw, N., Morton, N. and Page, K.N.(2004) British Lower Jurassic Stratigraphy, Geological Conservation Review Series, No.30, Joint Nature Conservation Committee, Peterborough.
[edit] Vanjski linkovi
- Early Jurassic Period - The Lias epoch - Palaeos - overall presentation
- Lecture 12 - Early Jurassic - informative lecture notes by Dr Paul Olsen
| Jurski period | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Donja/rana jura | Srednja jura | Gornja/kasna jura | |||
| Hettangij | Sinemurij | Aalenij | Bajocij | Oxfordij | Kimmeridgij |
| Pliensbachij | Toarcij | Bathonij | Callovij | Tithonij | |
