Wirek

Z Wikipedii

Wirek - dzielnica Rudy Śląskiej.

Herb Nowej Wsi (Wirku) przedstawia osełkę, strug i kowadło.

Pasaż Kubiny w Rudzie Śląskiej, w Wirku

Pierwsza wzmianka, gdzie występuje nazwa Wirek to czeski dokument, w którym jest mowa o wzgórzu o tejże nazwie. Początkowo wieś, na której dzisiaj opiera się Wirek zwano Nową Wsią. Wieś powstała nad Kochłówką.

Dopiero w 1828 wydzieliła się z Nowej Wsi gmina Wirek, która była niezależna, aż do 1870.

Pierwsza kopalnia "Gottessegen" (Błogosławieństwo Boże) powstała w 1828. Z tej właśnie kopalni pochodzi zabytkowy szyb "Andrzej". Szyb powstał w latach 70 XIX wieku i działał, aż do 1969 (istnieje do dziś jedynie budynek nadszybia). Kształtem przypomina on basztę obronną.

W 1805 powstała huta żelaza "Antonienhütte" (Antonia). Działała do lat 90-tych tego samego wieku. Zamknięto ją z powodu przestarzałych urządzeń, które przestały pracować efektywnie w stosunku do innych hut. Hutę cynku "Hugo" wybudowano w 1812, a działała, aż do 1932. Inna, o nazwie "Liebe-Hoffnung" (Miłość-Nadzieja) działała przez ok 100 lat, aż do 1925.

Wieś zaczęła się w szybkim tempie rozrastać, powstawały kolonie przy obecnych ulicach Katowickiej, 1 Maja, Bytomskiego, Kubiny, Robotniczej. Przy ulicy Kubiny zachowały się domy robotnicze, które dzisiaj służą jako pasaż handlowy.

Pierwsza szkoła powstała w Wirku w 1856, na jej potrzeby przekształcono więzienie przy obecnej ulicy Tuwima. Natomiast pierwsza szkoła w Nowej Wsi powstała w 1863. Kolejne powstały w latach 1896, 1902 oraz 1937.

Pierwsza kaplica pw. św. Wawrzyńca znajdowała się w więzieniu. Pierwszy kościół zbudowano w latach 1873-1874, znajdował się on przed wejściem do dzisiejszego kościoła. Kościół pw. św. Wawrzyńca i św. Antoniego zbudowano według projektu Ludwika Schneidera w latach 1907-1909. W 1891 Żydzi zbudowali synagogę przy obecnej ulicy Kupieckiej. Została ona zniszczona w 1939 przez nazistów. W 1902 zbudowano kościół ewangelicki według projektu Feliksa Henry.

W 1861 Wirek otrzymał ekspedycje pocztową. Linie towarową pociągów z Chebzia utworzono w 1875. W latach 90 XIX wieku powstały linie tramwajowe, które prowadziły od Bytomia, przez Wirek do Świętochłowic, a w 1902 powstała tu zajezdnia tramwajowa.

W Plebiscycie w 1921 padło w Nowej Wsi 2 935 głosów za Polską i 1 438 za Niemcami, natomiast w Wirku oddano 2 634 głosy za Polską i 2 851 za Niemcami.

Obszar dworski Wirek połączono z gminą Nowa Wieś w 1924. Wybudowano nowy ratusz w latach 1929-30. Nazwę gminy Nowa Wieś zmieniono w 1947 na Wirek. Wirek otrzymał prawa miejskie w 1949. Wirek przyłączono do Nowego Bytomia w 1951, a wraz z Nowym Bytomiem został włączony jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959. Dzisiejsza powierzchnia Wirku to 5,9 km ².