Ustrój polityczny Węgier

Z Wikipedii

Węgry są demokracją parlamentarną, w której panuje pluralizm polityczny. Parlament jest unikameralny, posiada władzę legislacyjną, prezydent republiki ma bardzo skromne uprawnienia, ale wraz z rządem stanowi egzekutywę. Władzę sądowniczą stanowią niezawisłe sądy, a nad zgodnością ustaw z konstytucją czuwa Trybunał Konstytucyjny.

Obowiązuje konstytucja z 18 sierpnia 1949 roku (weszła w życie 20 sierpnia 1949 roku), wzbogacona o poprawki z 19 kwietnia 1972 roku i 18 października 1989 roku, wprowadzające demokratyczne rozwiązania systemowe.

Spis treści 1 Zgromadzenie Narodowe 1.1 System wyborczy 1.2 Partie polityczne 2 Prezydent Republiki 3 Rząd 4 Trybunał Konstytucyjny

[edytuj] Zgromadzenie Narodowe

Zgromadzenie Krajowe (węg. Országgyűlés) jest jednoizbowym węgierskim parlamentem. Jest "najwyższym organem władzy państwowej i przedstawicielstwa ludu". Wybierane jest w wyborach powszechnych na kadencję trwającą 4 lata. Składa się z 386 członków.

Parlament może zostać rozwiązany przez prezydenta, jeśli podczas tej samej kadencji uchwali on co najmniej 4 razy wotum nieufności wobec rządu lub też w wyniku ustania pełnomocnictw rządu, w ciągu 40 dni nie dokona wyboru na premiera osoby proponowanej przez prezydenta.

Parlament może także dokonać samorozwiązania, za pomocą wydania specjalnej uchwały. Zgromadzenie Narodowe nie może być rozwiązane lub samo się rozwiązać podczas stanu wyjątkowego lub krytycznego.

Zgromadzenie Narodowe obraduje w systemie sesyjnym - dwie sesje zwyczajne co roku. Sesja nadzwyczajna może zostać zwołana na wniosek prezydenta, rządu lub minimum 1/5 ogólnej liczby deputowanych. Uchwały zapadają większością głosów więcej niż połowy obecnych deputowanych (większość zwykła). Do zmiany konstytucji oraz podjęcia decyzji w niej określonych (np. użycia sił zbrojnych), wymagana jest większość 2/3 głosów deputowanych (większość kwalifikowana).

Pracami izby kieruje marszałek, zastępowany przez trzech wicemarszałków.

Wśród deputowanych obowiązuje zakaz łączenia stanowisk (tzw. incompatibilitas). Deputowanym nie może być np. prezydent czy członek Trybunału Konstytucyjnego.

Inicjatywę ustawodawczą posiadają:

• prezydent,
• rząd,
• wszystkie komisje Zgromadzenia Narodowego,
• każdy deputowany.

Zgromadzenie Krajowe wybiera także trzech ombudsmanów:

• do spraw mniejszości narodowych,
• do spraw ochrony praw obywatelskich,
• do spraw ochrony danych osobowych.

[edytuj] System wyborczy

System wyborczy do parlamentu na Węgrzech jest mieszany:

• 176 deputowanych wybieranych jest w jednomandatowych okręgach wyborczych w dwóch turach głosowania, jeżeli w pierwszej żaden z kandydatów nie uzyska bezwzględnej większości głosów (min. 50%).
• 210 deputowanych wybieranych jest z list partyjnych (20 list okręgowych i jedna krajowa).

Każdy głosujący oddaje zatem dwa głosy, jeden na indywidualnego kandydata, a drugi na listę partyjną. Zarówno prawo wyborcze czynne (możliwość głosowania), jak i bierne (prawo kandydowania) przysługuje osobom, które ukończyły przynajmniej 18 lat.

[edytuj] Partie polityczne

Główne partie polityczne na Węgrzech: Węgierska Partia Socjalistyczna (Magyar Szocialista Párt, MSzP, centrolewicowa), Fidesz - Węgierska Partia Obywatelska (Fidesz - Magyar Polgári Párt, centroprawicowa), Sojusz Zielonych Demokratów (Zöld Demokraták Szövetsége, ekologiczna), Węgierskie Forum Demokratyczne (Magyar Demokrata Fórum, MDF, prawicowa), Związek Wolnych Demokratów (Szabad Demokraták Szövetsége, SzDSz, centrowa).

[edytuj] Prezydent Republiki

Prezydent węgierski uznawany jest za najsłabszego prezydenta w krajach Europy Środkowej, pod względem uprawnień i kompetencji. Wybierany jest przez Zgromadzenie na 5 lat, dopuszczalna jest jedna reelekcja. Kandydat na prezydenta musi mieć minimum 35 lat. W miarę potrzeby odbywa się kilka tur głosowania, w pierwszej turze zostaje wybrany ten, kto uzyskał 2/3 głosów.

Prezydent jest głową państwa, wyraża jedność narodu i stoi na straży demokratycznej działalności organizacyjnej państwa. Jest również naczelnym dowódcą sił zbrojnych.

Jest nieodpowiedzialny politycznie. Jeżeli zdarzy mu się naruszyć konstytucję lub inną ustawę, wtedy minimum 1/5 deputowanych może wystąpić z wnioskiem o pociągnięcie go do odpowiedzialności. Do tego wymagane jest 2/3 głosów deputowanych. Osądzenie tego czynu należy do Trybunału Konstytucyjnego.

W razie niemożności pełnienia funkcji przez prezydenta, zastępuje go przewodniczący Zgromadzenia Krajowego.

Wszystkie akty prawne wydawane przez prezydenta wymagają kontrasygnaty (podpisu) premiera lub właściwego ministra. Wyjątkiem tutaj są te akty, które wydaje reprezentując kraj na zewnątrz, zarządza wybory, za pomocą których bierze udział w obradach izby, są wykorzystaniem inicjatywy ustawodawczej lub zarządzeniem referendum.

• Prezydenci Węgier:

1. Árpád Göncz (1990-00)
2. Ferenc Mádl (2000-05)
3. László Sólyom (2005)

[edytuj] Rząd

Składa się z ministrów i premiera. W konstytucji nie ma zapisu o stanowisku wicepremiera, ale premier wskazuje swojego zastępcę. Premiera wybiera na wniosek prezydenta Zgromadznie Krajowe większością głosów swoich członków. Natomiast ministrów powołuje prezydent na wniosek premiera.

Zadaniem rządu jest ochrona ustroju konstytucyjnego państwa, ochrona i zapewnianie praw obywatelskich, jak również wykonywanie ustaw, kierowanie pracą ministerstw i innych organów podległych mu bezpośrednio i koordynacja ich działalności.

Rząd odpowiada za swoją działalność przez parlamentem. Wotum nieufności jest konstruktywne - parlamentarzysći w liczbie minimum 1/5 składu izby zgłaszają wniosek wraz z kandydaturą nowego premiera. Większość zwykła jest wymagana dla przejścia wniosku.

• Premierzy Węgier:

1. József Antall (1990-93)
2. Péter Boross (1993-94)
3. Gyula Horn (1994-98)
4. Viktor Orbán (1998-02)
5. Péter Medgyessy (2002-04)
6. Ferenc Gyurcsány (2004)

[edytuj] Trybunał Konstytucyjny

Organ, którego zadaniem jest kontrola zgodności przepisów prawnych z konstytucją, w przypdaku stwierdzenia niezgodnści, taki akt prawny uchyla. Z inicjatywą wszczęcia postępowania (skargą konstytucyjną) może wystapić każdy.

Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Zgromadzenie. Kandydatów wysuwa Komisja Izby, złożona z przedstawicieli wszystkich frakcji parlamentarnych (po jednym z każdej). Do wyboru członków Trybunału wymagana jest liczba 2/3 deputowanych. Kadencja sędziego trwa 12 lat.

• Strona parlamentu (j.węgierski)
• Strona parlamentu (j. angielski)