Seleucja nad Tygrysem

Z Wikipedii

Seleucja (lub też: Seleukia, Seleukeja) nad Tygrysem, założona przez Seleukosa I Nikatora ok. 312-310 p.n.e. na miejscu niewielkiej osady nieopodal Babilonu i zaludniona w znacznej części jego kosztem, miała pełnić funkcję stolicy państwa Seleukosa.

Była zbudowana według najnowszych wymogów, jakie stawiano ówczesnym miastom, na planie szachownicy, gdzie ulice krzyżowały się pod kątem prostym, wydzielając duże powierzchnie przeznaczone na zabudowania. Oprócz tego, wzdłuż głównej osi miasta przekopany był kanał. Taki układ miasta był powszechnie stosowany w okresie hellenistycznym i zwany jest planem hippodamejskim – od jego twórcy, żyjącego w V w. p.n.e., Hippodamosa z Miletu, który w czasach Peryklesa tak właśnie zaprojektował Pireus – a sztandarowym przykładem miasta o takim układzie może być też Aleksandria.

Wzmocnienie władzy Seleukosa w Syrii po bitwie pod Ipsos i założenie Antiochii nad Orontesem w 300 r. p.n.e. sprawiło, że to właśnie ta ostatnia stała się siedzibą królewską. Jednakże Seleucja nie podupadła, wręcz przeciwnie – miasto rozwijało się znakomicie przez cały okres istnienia państwa Seleucydów, a nawet i później w okresie partyjskim świetnie prosperowało. Wynikało to m.in. z przesunięcia się niektórych szlaków handlowych po założeniu nowych miast na Wschodzie przez Seleucydów, właśnie na korzyść Seleucji nad Tygrysem, która była doskonale zlokalizowana i koncentrowała lądowy handel karawanowy. Jednym z ważniejszych szlaków handlowych był szlak (poświadczony przez różne źródła greckie, jak również chińskie) z Palipatury przez Taksilę, Aleksandrię Kaukaską, Baktrę, Hekatompylos i Ekbatanę do Seleucji nad Tygrysem. Następnie z Seleucji szlak prowadził dalej na zachód, rozwidlając się na dwie zasadnicze odnogi: bezpośrednio do Antiochii w górę Eufratu lub też bardziej na północny wschód przez Nisibis do Edessy, a z Edessy (znowu się rozwidlał) do Antiochii lub do Damaszku i Tyru.

W czasie największego rozkwitu, w okresie seleukidzkim i partyjskim, Seleucja, według Pliniusza Starszego, liczyła ok. 600 000 mieszkańców (co wydaje się jednak liczbą przesadzoną) i lokowana jest na trzecim miejscu wśród metropolii świata antycznego po Rzymie i Aleksandrii. Zorganizowana była na wzór greckiego polis z radą trzystu i zarządcą królewskim epistatesem. W połowie II w. p.n.e. zdobyta została przez władcę partyjskiego Mitrydatesa I i do czasu wybudowania Ktezyfonu pełniła funkcję stolicy państwa Partów.

Wzmożone wojny Rzymu z Partią, w II w. n.e., położyły kres świetności Seleucji nad Tygrysem, która leżała blisko stolicy państwa partyjskiego – Ktezyfonu, co miało wpływ na losy samej Seleucji. Podczas każdej wojny Seleucja była niszczona i plądrowana: najpierw w 116, podczas wyprawy cesarza rzymskiego Trajana na Partię; następnie w 165 została zdobyta i niemal całkowicie zniszczona przez wojska rzymskie pod dowództwem Awidiusza Kasjusza, ale w następnym (166) działała tam mennica, co świadczyłoby o funkcjonowaniu miasta i jego znaczeniu. Kolejny raz wojska rzymskie zdobyły i zniszczyły Seleucję w 198 w trakcie wojny z Partami (197-199), prowadzonej przez cesarza Septymiusza Sewera.

Po tych ciosach Seleucja traciła na znaczeniu i stopniowo popadała w ruinę, z której już się nie podniosła.