Pomnik Tadeusza Kościuszki w Łodzi
Z Wikipedii
Pomnik Tadeusza Kościuszki w Łodzi znajduje się na Placu Wolności, u wylotu ulicy Piotrkowskiej w kierunku północnym.
Decyzja o wybudowaniu pomnika Tadeusza Kościuszki zapadła na posiedzeniu Rady Miejskiej Łodzi w dniu 15 października 1917 roku, w stulecie śmierci naczelnika. Jednocześnie podjęto decyzję nazwania jego imieniem, równoległej do ul. Piotrkowskiej i drugiej reprezentacyjnej ulicy Łodzi, ówcześnie zwanej Spacerową lub Promenadą.
Pomnik powstał według projektu rzeźbiarza inż. Mieczysława Lubelskiego. Przedstawia Tadeusza Kościuszkę w pozycji stojącej, wspartego o drzewko symbolizujące "Drzewo Sprawiedliwości", w drugiej dłoni trzyma zwinięty w rulon dokument (prawdopodobnie tekst Uniwersału Połanieckiego). Pomiędzy jego nogami leży zbroja rycerska i mała armata. Figura ta stoi na ośmiobocznym cokole, na którym wznosi się nadbudowa w formie ściętego ostrosłupa. Na jego górnej płaszczyźnie ustawiona jest czterometrowa figura T. Kościuszki.
W cokół wmontowane są 4 tablice ukazujące doniosłe sceny z życia narodowego bohatera. Jest tu więc słynna przysięga na krakowskim rynku, dwie płaskorzeźby przedstawiające Kościuszkę z Jerzym Washingtonem i Bartoszem Głowackim, a także moment podpisania Uniwersału Połanieckiego. Całość pomnika mierzy wysokość 17 metrów, prace nad jego powstaniem zajęły twórcy ok. 4 lat.
Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 14 grudnia 1930 roku. Dokonał tego, w obecności m.in. wojewody łódzkiego Władysława Jaszczołta, gen. Stanisława Małachowskiego i gen. Józefa Olszyny-Wilczyńskiego, prezydent Łodzi Bronisław Ziemięcki. Oprawę muzyczną zapewnił specjalnie zorganizowany na tę okoliczność 800-osobowy chór zjednoczonych towarzystw śpiewaczych z towarzyszeniem orkiestr reprezentacyjnych 28. i 31. Pułku Strzelców Kaniowskich. Jednostki te wystawiły także kompanie reprezentacyjne. Uroczystość zgromadziła ok. 30 tys. mieszkańców miasta1.
Naziści zburzyli pomnik 11 listopada 1939 roku. Odbudowanie nastąpiło dopiero w 1960 roku. W starym, przedwojennym kształcie odtworzył go Mieczysław Lubelski, ten sam twórca, który projektował go 30 lat wcześniej, a także Antoni Biłas oraz Elwira i Jerzy Mazurczykowie. Pięć zachowanych elementów płaskorzeźb z przedwojennego pomnika przechowywanych jest w łódzkim Muzeum Tradycji Niepodległościowych, przy ul. Gdańskiej 13.
Obecnie pomnik stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych symboli Łodzi, na miarę Warszawskiej Syrenki i pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie. To pod nim składane są kwiaty podczas oficjalnych obchodów świąt państwowych, a młodzież chętnie wybiera miejsce "pod Tadkiem" jako punkt spotkań.
[edytuj] Bibliografia
1 Łódź w hołdzie bohaterowi z pod Racławic. Odsłonięcie pomnika Tadeusza Kościuszki. Tysięczne rzesze wzięły udział w uroczystości, "Hasło Łódzkie", nr 342, 15.12.1930, s. 2.
