Neuroprzekaźnik

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Neuroprzekaźnik, neurotransmiter, neuromediator to związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi) poprzez synapsy, a także z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych. Najbardziej rozpowszechnionymi neuroprzekaźnikami są: glutaminian, GABA, acetylocholina, noradrenalina, dopamina i serotonina.

[edytuj] Działanie neuroprzekaźnika

Neuroprzekaźnik służy do zamiany sygnału elektrycznego na sygnał chemiczny w synapsie i do przekazywania tego sygnału z jednej komórki (zwanej presynaptyczną) do innej (zwanej postsynaptyczną). W klasycznym przypadku neuroprzekaźnik jest zgromadzony w pęcherzykach synaptycznych znajdujących się w komórce presynaptycznej blisko błony presynaptycznej. W rezultacie depolaryzacji błony presynaptycznej te pęcherzyki przyłączają się do błony presynaptycznej, następuje fuzja ich błony z błoną presynaptyczną i egzocytoza czyli uwolnienie zawartego w nich neuroprzekaźnika do szczeliny synaptycznej - zamiana sygnału elektrycznego na chemiczny. Na błonie postsynaptycznej występują receptory danego neuroprzekaźnika. Przyłączenie neuroprzekaźnika do błony postsynaptycznej powoduje zmianę jej polaryzacji (tzn. ujemnego potencjału elektrycznego wnętrza komórki postsynaptycznej mierzonego względem przestrzeni zewnątrzkomórkowej). W przypadku synapsy pobudzającej jest to zmiana dodatnia, zwana depolaryzacją. W przypadku synapsy hamującej jest to zmiana ujemna, zwana hyperpolaryzacją. Tak więc następuje tu zamiana sygnału chemicznego na elektryczny. W obu przypadkach ta zmiana polaryzacji jest następnie przenoszona wzdłuż błony komórki postsynaptycznej i w pewnych przypadkach, jeżeli jest wystarczająco silna, może być propagowana wzdłuż aksonu.

[edytuj] Przykłady neuroprzekaźników

pochodne aminokwasów:
- aspartam
- glutaminian
- GABA -- kwas gamma-aminomasłowy
- glicyna

Monoaminy (w kolejności ich syntezowania):
- pochodne fenyloalaniny i tyrozyny:
  - dopamina (da)
    - norepinefryna (ne/noradrenalina)
    - epinefryna (epi/adrenalina)
- pochodne tryptofanu:
  - serotonina (5ht/5-hydroxytryptamina)
- pochodne histydyny:
  - histamina (?)

Polipeptydy (neuropeptydy):
- Bombezyna/GRP:
  - bombezyna
  - peptyd uwalniający gastrynę (GRP)
- Gastryny:
  - gastryna
  - cholecystokinina (CCK)
- Insuliny:
  - insulina
- Hormony przysadki nerwowej:
  - wazopresyna
  - oksytocyna
  - neurofizyna I
  - neurofizyna II
  - hormon uwalniający hormon wzrostu (GH-RH)
- Neuropeptyd Y:
  - neuropeptyd Y (NY)
  - polipeptyd trzustkowy (PP)
  - peptyd YY (PYY)
- Opioidy:
  - adrenokortykotropina (ACTH)
  - Beta-lipotropina
  - dynorfina
  - endorfina
  - enkefalina
  - leumorfina
- Sekretyny:
  - sekretyna
  - motylina
  - glukagon
  - wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)
- Somatostatyny:
  - somatostatyna
- Tachykininy:
  - neurokinina A
  - neurokinina B
  - neuropeptyd A
  - neuropeptyd gamma
  - substancja P