Mychajło Kociubyński

Z Wikipedii

Mychajło Kociubyński (ukr. Mихайло Коцюбинський ), ur.17 września 1864 roku w Winnicy, prozaik, autor najwybitniejszych w literaturze ukraińskiej powieści i nowel psychologiczno-społecznych. Pochodził z rodziny drobnego urzędnika. W 1880r. ukończył bursę duchowną w Szarhogrodzie i wstąpił do seminarium duchownego w Kamieńcu Podolskim, jednak po niespełna rocznym pobycie opuścił ją, gdyż sytuacja materialna jego rodziny stała się katastrofalna. W 1882r.osiadł w Winnicy i zabrał się do pracy literackiej i społecznej. Wstąpił do tajnego kółka młodzieżowego, gdzie czytano nielegalną literaturę. W 1890r. udał się do Lwowa, gdzie nawiązał kontakt z redakcją pisma „Dzwinok”, na którego łamach zaczął zamieszczać początkowo wierszowane baśnie w stylu ludowym, a od 1892r. opowiadania i nowele. W 1892r. otrzymał posadę w Komisji ds. zwalczania niebezpiecznego pasożyta winnej latorośli-filoksery, dla której pracował w Besarabii i na Krymie do 1897r. Potem pracował w Żytomierzu w gazecie „Wołyń”; od 1898r. jako urzędnik w Czernihowie. W 1905r. odbył podroż po Europie. W czasie pierwszej rewolucji rosyjskiej (1905-1907) poświęcił się całkowicie sprawom społecznym. Brał udział w organizowaniu demokratycznej prasy ukraińskiej. W ostatnich latach życia poświęcił się ożywionej działalności organizacyjno-literackiej. Zmarł w Czernihowie w kwietniu 1913r.

Jest autorem utworów: Andrij Sołowejko (1884); Na wiru (1891); Piatyzłotnyk (1893); Dlia zachalnoho dobra (1895); W putach szatajna (1899); Po liudśkomu (1900); Na kameni (1902); Pid minaretamy (1904); Cwit jabłuni (1902); Smich (1906); Persona grata (1907); Podarunok na imenyny (1911); Intermezzo (1908); Son (1911); Fata morgana (1903-10); Tini zabutych predkiw (1911; ekranizacja powieści w reż. Siergieja Paradżanowa znalazła się w 1970 r. na liście dziesięciu najwybitniejszych dokonań kinematografii światowej). Szczytowe osiągnięcie autora stanowi powieść Fatamorgana, na łamach której K. Pokazuje walkę chłopów o prawa społeczne, wolność i ziemię w czasie rewolucji 1905r. Ukazuje proces proletaryzacji wsi, a także rewolucyjny ruch chłopski w różnych jego formach: strajki, demonstracje, konfiskata ziemi folwarcznej itd. Autor ukazał w niej także inny, żywiołowy ruch rewolucyjny wsi ukraińskiej, przejawiający się w ślepym, niezorganizowanym i bezwzględnym działaniu.

K. był na gruncie literatury ukr. wielkim nowatorem. Wprowadził do ukr. noweli nowe środki artyst., nowy, barwny i żywy styl oparty na kontrastach i zaskakujących zmianach planu, co zbliża go do maniery impresjonistów. Bujna przyroda ukraińska, przyroda stepów, i jarów mołdawskich, krymskie góry i błękit morza mienią się u niego barwami i bogactwem kształtów. K. jest mistrzem pejzażu. Poprzez konflikty wewnętrzne swoich bohaterów stara się pokazać konflikt szerszy, społeczny. Język K. jest kształtowany świadomie, z poczuciem specyfiki dzieła lit. i jego odległości w stosunku do języka potocznego. Twórczość K. jest syntezą najlepszych wartości literatury ukr. Utwory K. tłumaczono się na wiele języków. W 1906r. wyszedł zbiór opowiadań w języku polskim W pętach szatana w przekł. H. M. Brody.

Bibliografia:

M.Jakóbiec „Literatura ukraińska”, Warszawa 1963 str.704; M.Kociubyński „Utwory wybrane”, Warszawa 1954 str.333; M.Kociubyński „Fatamorgana”, Warszawa 1951 str.127;