Marzanka wonna
Z Wikipedii
| Marzanka wonna | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Podgromada | Magnoliophytina |
| Klasa | Rosopsida |
| Podklasa | jasnotowe |
| Nadrząd | Gentiananae |
| Rząd | marzanowce |
| Rodzina | marzanowate, Rubiaceae |
| Rodzaj | marzanka |
| Gatunek | marzanka wonna |
| Nazwa systematyczna | |
| Asperula odorata L. | |
Marzanka wonna, przytulia wonna (Galium odoratum) L. Scop., (Asperula odorata) L. – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny marzanowatych. Występuje w Europie i Azji, na obszarach o klimacie suboceanicznym. Rośliną pospolitą w całej Polsce jest przytulia czepna Galium aparine, marzanka zaś głównie występuje w górach, zasiedla runo lasów z przewagą buka Fagus sylvestris (buczyna karpacka). Niewielkie skupiska marzanki można spotkać na Wyżynie Lubelskiej), w okolicach Kazimierza nad Wisłą, większe w Ojcowskim Parku Narodowym w okolicach Krakowa.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Delikatna roślina o wysokości do 30 cm, wytwarzająca liczne pędy pachnące sianem (zapach kumaryny). Często tworzy zwarte łany.
- Łodyga
- Podnosząca się, wątła, naga, czterokanciasta.
- Liście
- Wyrastają w okółkach, po 6-9. Są siedzące z przylistkami, ciemnozielone, lancetowatego kształtu, z szorstkimi brzegami. Liście na środku łodygi są zwykle największe.
- Kwiaty
- Na szczycie łodyg w baldachogronach wyrastają nieliczne, drobne kwiaty na krótkich szypułkach. Kwiatostany są z podsadkami, lub bez. Kielich kwiatowy niepozorny, korona o średnicy 4-6 mm z 4 białymi płatkami. Kwitną od kwietnia do czerwca, są owadopylne.
- Owoc
- Kulista rozłupnia z gęstymi haczykowatymi szczecinkami. Po dojrzeniu rozpada sie na 2 rozłupki.
- Kłącze
- Cienkie, pełzające.
- Biotop, Wymagania
- Cieniste lasy liściaste, (szczególnie bukowe), zarośla. Rośnie na glebach próchnicznych, jest rośliną wskaźnikową takich gleb. Jest rośliną cieniolubną, geofitem i gatunkiem charakterystycznym dla Fagetalia sylvaticae.
- Roślina trująca
- Ze względu na zawartość kumaryny musi być stosowana z umiarem. Większe dawki mogą spowodować ból głowy i nudności.
[edytuj] Ochrona
Roślina objęta ochroną gatunkową. Podlega częściowej ochronie.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza :
- Surowiec zielarski : ziele (Herba Asperulae) zawiera glukozyzydy (m. in. asperuloza), kumarynę, garbniki, związki goryczowe, duże ilości polifenolokwasów , nieznaczne ilości flawonoidów (rutyna, kwercetryna).
- Działanie : przeciwbakteryjnie, rozkurczające, uspokajające. Napar z ziela zmniejsza napięcie ścian naczyń krwionośnych oraz mięśni gładkich układu pokarmowego i moczowego. Używany jest w zaburzeniach krążenia, żylakach, przy hemoroidach, skurczach jelit i dróg moczowych. Pomaga także przy kamicy i dolegliwościach wątroby.
- Zbiór i suszenie : zbiera się przed kwitnieniem rośliny, przy ładnej pogodzie, suszy w miejscach przewiewnych i zacienionych. Podczas suszenia wydziela intensywna woń siana, po wysuszeniu czernieje.
- Sztuka kulinarna : Jest używana jako przyprawa do ciast, cukierków, napojów pitnych, zup, sosów i ziołowych herbatek.
- Służy do zwalczania moli (szkodników) oraz aromatyzowania niektórych gatunków wódek, win i tytoniu.
[edytuj] Ciekawostki
- Już 1200 lat temu w Niemczech wytwarzano winną nalewkę z marzanki (tzw. napój majowy).
