Kozieradka pospolita

Z Wikipedii

Kozieradka pospolita
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Podklasa	różowe
Nadrząd	bobowe
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowe
Plemię	Trifolieae
Rodzaj	kozieradka
Gatunek	kozieradka pospolita
Nazwa systematyczna
Trigonella foenum-graecum
L., 1753

Kozieradka pospolita (lekarska), fenegryka, greckie siano, koziorożnik boża trawka (Trigonella foenum-graecum L. Sp. Pl. 2. 777. 1753) - roślina zielna z rodziny bobowatych (Fabaceae Giseke). Dziko rośnie w rejonie sięgającym od wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego aż po Chiny, natomiast jej uprawy znajdują się niemal na całym świecie (również w Polsce).

[edytuj] Charakterystyka

• Pokrój: jednoroczna roślina o mocnym palowym korzeniu. Łodyga wyprostowana, słabo rozgałęziona, w górnej części delikatnie owłosiona.
• Liście: trzylistkowe, listki odwrotniejajowate, z wierzchu zielonych, spodem sinozielonkawe.
• Kwiaty: siedzące lub na b. krótkich szypółkach, osadzone po jeden lub dwa w kątach liści. Kielich rurkowaty, pięciowrębny. Korona motylkowata, żółtawa, pręcików 10 (jeden wolny i dziewięć zrośniętych), słupek jeden.
• Owoc: koziorogo wygięty strąk zakończony 2 - 3 cm dzióbkiem o barwie beżowobrunatnej, zawierającym ok. 15 romboidalnych nasion koloru beżowego (podobnych do nasion gryki).
• Wymagania: roślina wybitnie wapnolubna

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza: jej nasiona są jednymi z najbardziej bogatych w śluzy (ich zawartość przekracza nawet 40%) , tłuszcze, śladowe ilości olejków etercznych, saponiny steroidowe,w tym pochodne diosgeniny (stosowana w terapi hormonalnej i doustnych środkach antykoncepcyjnych), flawonoidy, cholinę, lecytynę, witaminy PP, F, D i alkaloid trygonelinę.
  • Surowiec zielarski: nasiona - Trigonellae semen syn. Foenugraeci semen
  • Działanie: celach leczniczych stosuje się m.in. w stanach wychudzenia i osłabienia dla pobudzenia apetytu i przyspieszenia przemiany materii, do okładów w celu zmiękczenia ropnych zapałeń skóry, przy czyrakach itp. Oprócz tego ma ona własciwości przeciwzapalne, żółciopędne, rozkurczowe, poprawiające samopoczucie, żółciotwórcze, pobudzające wydzielanie soku trzustkowego, żołądkowego i jelitowego, wzmacniające, usprawniające wchłanianie pokarmów, regulujące wypróżnienia, pobudzające regenerację wszystkich tkanek, aktywujące hemopeozę (kozieradka to naturalny aktywator procesów wytwarzania krwinek), mlekopędne, moczopędne, przeciwalergiczne, anaboliczne.

Kozieradka bywa też używana u matek, które mają zaburzenia laktacji, a dawniej jako środek do powiększania piersi.

• Dawniej była również używana jako pasza dla bydła, jednak ze względu na swoisty zapach który przenika do mleka nie jest już stosowana.
• Sztuka kulinarna : nasiona są używane jako przyprawa (m.in. do przygotowania zalew do marynat, proszku curry i różnego rodzaju past kremowych, spotyka się ją głównie w kuchni hinduskiej oraz w tajlandzkiej). Młode liście (mające smak fasolki szparagowej) oraz kiełki są jadane jako warzywa a suszone używane do wzbogacania smaku gotowych dań (suszone liście mają gorzki smak i chrakterystyczny silny zapach).

W Jemenie kozieradka jest jednym z głównch składników narodowej potrawy zwanej Saltah, pojawia się ona także często w takich hinduskich i pakistańskich daniach jak: dahls czy miesznce przyprawowej panch phoron.

[edytuj] Ciekawostki

• Łacińska nazwa foenum-graecum oznacza "greckie siano".
• Efektem ubocznym spożywania nawet małych ilości tej rośliny jest zapach curry lub syropu klonowego w moczu i pocie osoby spożywającej kozieradkę. Roślina ta jest też często używana do produkcji syropów jako wzmacniacz smaku.