Jaspis
Z Wikipedii
Jaspis - Nazwa jaspis pochodzi z j. greckiego i oznacza "cętkowany kamień". Skała osadowa, zbita, drobnoziarnista, zbudowana z chalcedonu i kwarcu – występują one w zmiennych proporcjach. Zawiera różne minerały spełniające rolę domieszek są to: hematyt, goethyt,magnetyt, mangan, chloryty, aktynolit, epidot, zoisyt. Związki żelaza nadają jaspisom barwę brązową, żółtą, czerwoną lub zieloną.
Spis treści |
[edytuj] Właściwości
- Chemizm: SiO2
- Układ krystalograficzny: trygonalny
- Barwa: wszystkie barwy, pasiasty lub plamisty
- Rysa: biała, żółta, brązowa, czerwona
- Twardość w skali Mohsa: 6,5 -7
- Gęstość: 2,58 -2,91 g/cm3
- Łupliwość: brak
- Przełam: haczykowaty, muszlowy
Jaspis jest odmianą chalcedonu, niekiedy jednak ze względu na ziarnistą strukturę traktuje się go jako samodzielną grupę w obrębie grupy kwarców.
Odmiany:
- jaspis agatowy - żółto, brązowo lub zielono nakrapiany, zrośnięty z agatem.
- jaspis egipski - (kwarc niklowy) silnie żółty i czerwony.
- jaspis pasiasty - struktura warstwowa z szerszymi lub węższymi pasami.
- basanit - drobnoziarnisty, czarny. Stosowany przez jubilerów do próby rysy.
- rogowiec - bardzo drobnoziarnisty, szary, brązowoczerwony, rzadziej zielony lub czarny.
- jaspis pejzażowy - brązowy, przypominający pejzaż rysunek wywołany tlenkiem żelaza.
- mookait - z różowymi lub jasnoczerwonymi chmurkami. Znaleziony w Australii.
- jaspis z Nunkirchen - białoszarawy, znaleziony w Nadrenii. Barwiony błękitem berlińskim, jako "niemiecki lapis" - imituje lapis lazuli.
- silex - żółto i brązowoczerwono plamisty lub pasiasty.
[edytuj] Występowanie
Zazwyczaj w skałach osadowych w postaci drobnych wkładek; jako wypełnienie szczelin lub żył oraz w postaci buł. Często występuje w formie otoczaków w osadach aluwialnych i lodowcowych. Jest szeroko rozpowszechniony, czasami tworzy duże wystąpienia o charakterze złóżowym.
Miejsca występowania: Meksyk, USA, Rosja - (Ural i Syberia), Chiny, Indie.
W Polsce - Niedźwiedzia Góra, k. Krzeszowic.
[edytuj] Zastosowanie
- Materiał jubilerski,
- materiał dekoracyjny, do wyrobu przedmiotów użytkowych i artystycznych,.
- atrakcyjne jego odmiany są poszukiwane przez kolekcjonerów,
- używany jako kamień okładzinowy
[edytuj] Bibliografia
- W. Szumann - „Kamienie szlachetne i ozdobne”;
- N. Sobczak – „Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych”;
- R. Hochleitner – „Minerały i kryształy”;
- Leksykon Przyrodniczy – „Minerały”;
- Podręczny Leksykon Przyrodniczy – „Minerały i kamienie szlachetne”;
- K. Maślankiewicz – „Kamienie szlachetne”;
- C. Hall – „Klejnoty kamienie szlachetne i ozdobne”;
- G. G. Gormaz i J. J. Casanovas – „Atlas mineralogii”.
[edytuj] Zobacz też:
geologia, minerał, przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa, kwarc.
