Gmina Polska w Wolnym Mieście Gdańsku
Z Wikipedii
Gmina Polska w Gdańsku, centralna organizacja Polonii w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1921-37. Powstała 21 kwietnia 1921 na bazie podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku. Statut Gminy przyznawał pełne prawa członkowskie jedynie Polakom - katolikom z obywatelstwem gdańskim. Obywatele polscy mogli być jedynie członkami nadzwyczajnymi bez praw wyborczych.
Pierwszym prezesem Gminy Polskiej został Władysław Panecki, a następnymi byli m. in. Józef Czyżewski, ks. Leon Miszewski, Erazm Czarnecki i Roman Ogryczak.
Siedzibą GP był od grudnia 1924 gmach przy ul. Wałowej (Wallgasse 16), zwany "Domem Polskim".
Gmina Polska utworzyła kilka wydziałów, które miały zajmować się odpowiednimi resortami działalności, m. in. Wydział Szkolny, Kulturalno-Oświatowy, Opieki Społecznej, Kościelny, Prawno-Polityczny, Urzędniczy, Wiejski.
Po powstaniu w 1933 drugiej organizacji o podobnym profilu - Związku Polaków, zorientowanego prorządowo i popieranego przez Komisariat Generalny RP, GP utraciła subwencje rządowe na działalność i przez pewien czas znajdowała się w ostrym konflikcie ze Związkiem Polaków (mimo iż wielu gdańskich Polaków należało jednocześnie do obu tych organizacji). W sytuacji wzrastającego niebezpieczeństwa ze strony narodowych socjalistów, zjednoczenie wszystkich sił polskich w Gdańsku było jednak konieczne. Przejściowe porozumienie pomiędzy GP a ZP udało się zawrzeć przed wyborami do Volkstagu w 1935. Jednak tuż po wyborach konflikt rozpalił się na nowo, i dopiero w 1937, dzięki Komisarzowi Generalnemu RP Marianowi Chodackiemu, udało się zjednoczyć obie zwaśnione organizacje. 2 maja 1937 podpisano uroczystą deklarację konsolidacyjną, co zostało w dniu 3 maja ogłoszone podczas uroczystej akademii. Formalne połączenie w nową organizację o nazwie Gmina Polska Związek Polaków nastąpiło 23 maja 1937.
