Willem die Madocke maecte
Willem die Madocke maecte is een Vlaams Middelnederlands schrijver en dichter die omstreeks 1160 de middeleeuwse satire Van den vos Reynaerde schreef .
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Er is zo goed als niets bekend over deze man. In de eerste regels van zijn 3469 versregels tellende gedicht over de sluwe vos maakt hij bekend dat hij "madocke" maakte, maar wat dit middelnederlandse woord betekent is onduidelijk. Mogelijk gaat het om een ander boek dat hij geschreven heeft, maar niet bewaard is gebleven. In de laatste regels van Van den vos Reynaerde verschijnt het acrostichon "BI WILLEME", waarmee de auteur nogmaals zijn naam bevestigt.
[bewerk] Status
Toch wordt Willem in het Nederlandstalig taalgebied gezien als een belangrijk auteur, gezien het verhaal rond Reynaert één van de weinige Nederlandse literaire werken is die ook buitenlandse auteurs beïnvloed heeft. Het werk werd rond 1200 in het Latijn vertaald door Balduinus Iuvenus (In 1967 zou Dr. R.B.C. Huygens deze Latijnse vertaling weer terug naar het Nederlands vertalen. Zo gebruikte de vermaarde Britse middeleeuwse schrijver Geoffrey Chaucer fragmenten uit het verhaal voor zijn eigen Canterbury Tales, met name het verhaal van Cantecleer de Haan en Reynaert. In 1485 vertaalde William Caxton het gehele verhaal als The Historie of Reynart the Foxe. Zelfs William Shakespeare noemde het personage Tybalt in zijn toneelstuk Romeo en Julia naar Tybeert de Kater en Goethe schreef ook over de geslepen vos in zijn fabel Reineke Fuchs.
[bewerk] Inspiratiebronnen
Willem haalde de inspiratie voor zijn roman waarschijnlijk zelf uit de Franse roman "Le Plaid" (het pleidooi), het eerste verhaal van een grotere verzameling vossenverhalen; Roman de Renard, geschreven door Perrout de Saint Cloude in 1160. Ook een omstreeks 1100 verschenen fabelbundel over een groep dieren waarbij een vos centraal staat kan een inspiratiebron geweest zijn. Dit in het Latijn geschreven verhaal geeft de dieren voor het eerst eigennamen. Uit een handschrift uit de 13e/begin 14e eeuw komt "Magister Nivardus" als mogelijke auteur van dat verhaal naar voren. Vermoedelijk was Magister Nivardus een clericus die zeer goed de situatie van de Sint-Pietersabdij én het religieuze leven in Gent en de wijde omgeving kende. Andere mogelijke inspiratiebronnen voor het verhaal van Willem vormen de nog oudere voorlopers van fabels rond dieren Aesopus en Phaedrus uit de Klassieke Oudheid.
In hoeverre Willem zijn verhaal op deze bronnen heeft gebaseerd is onduidelijk. Niettemin betreft het op zijn minst een bijzonder goede vertaling naar het Middelnederlands met veel scherpe satire en geslaagde woordspelingen van eigen bodem. En meer dan dat: het is niet alleen een vertaling vanuit het Frans maar een aanvulling door Willem.
Willem die Madocke maecte werd ook genoemd als kandidaat voor het programma De Grootste Belg, maar hij haalde de uiteindelijke nominatielijst niet en strandde op nr. 114 van zij die net buiten die nominatielijst vielen.
[bewerk] Persiflage of realiteit?
Bij een satirisch gedicht als het episch dierdicht Van den vos reynaerde zou volgens sommige geleerden de satire zo ver zijn doorgevoerde dat ook het gebruik van een acrostichon aan het begin en einde een parodie is op de conventies van middeleeuwse dichtwerken. Het zou een verder bewijs zijn van het meesterschap van de auteur achter dit werk.
