Toegankelijkheid
Toegankelijkheid betekent dat alle voorzieningen (zowel gebouwen als open ruimten en diensten) voor wonen, leven en werken effectief bereikbaar, begrijpbaar en bruikbaar zijn voor iedereen. Iedereen kan van deze voorzieningen op gelijkwaardige wijze gebruikmaken. Toegankelijkheid is niet enkel gericht het drempelvrij maken voor bijzondere doelgroepen maar komt iedereen ten goede. De term mag niet verward worden met gebruiksvriendelijkheid.
Toegankelijkheid is een ietwat verouderde term en wordt op steeds meer plaatsen vervangen door de koepelterm "Inclusie". Een inclusieve samenleving biedt zoveel mogelijk mensen de kans te participeren in zoveel mogelijk levensdomeinen en aan de democratische besluitvorming.
Inhoud |
[bewerk] Aspecten van toegankelijkheid
[bewerk] Fysieke toegankelijkheid
De toegankelijkheid op fysiek vlak is slechts één aspect. Ze heeft betrekking op de bebouwde omgeving en gebouwen als openbare en publieke gebouwen, straten en pleinen, speeltuinen en dergelijke.
Een toegankelijk gebouw heeft een gelijkvloerse ingang zonder niveauverschil of met een hellend vlak. Een gebouw dat aan de zij – of achterkant een aangepaste ingang heeft, kan niet toegankelijk genoemd worden. Buiten zijn er parkeerplaatsen dicht bij de ingang voorbehouden voor rolstoelgebruikers. Binnenin is een lift voorzien of zoveel mogelijk overbrugbare niveauverschillen. Voor de breedte van doorgangen en toiletten bestaan er bouwkundige normen. In sommige gebouwen wordt er ook gebruikgemaakt van braille-tekens op deuren om aan te duiden welke functie de ruimte heeft.
In sommige gemeenten bestaan er toegankelijkheidsgidsen, waarin staat opgesomd welke gebouwen toegankelijk zijn.
[bewerk] Toegankelijkheid van informatie
Informatie heeft een inhoudelijk en vormelijk aspect.
Inhoudelijk toegankelijke informatie wordt op een overzichtelijke, eenvoudige en begrijpelijke manier aangeboden (bv. door het vermijden van jargon, onduidelijk en vaag taalgebruik, ingewikkelde grammatica ...).
Het vormelijk aspect gaat zowel over de typografie en opmaak van tekst (lettertype, kleur, tabellen of grafieken, agressieve opmaak of eerder rustig) als de verbale presentatie en communicatie (bijvoorbeeld in het communicatiebeleid van een overheid of bedrijf). Zijn de aanduidingen in een supermarkt bijvoorbeeld voor iedereen begrijpbaar?
Allerlei hulpmiddelen (scanners, loupes, spraak, ondertiteling en/of gebarentaal op televisie, …) verbeteren de toegankelijkheid van de media. Een beperkt aantal programma's op televisie (voornamelijk nieuwsberichten) zijn echter aangepast.
[bewerk] Toegankelijkheid van dienstverlening
Toegankelijkheid van dienstverlening gaat over de vraag in hoeverre iedereen van een dienstverlening gebruik kan maken. Bv. over de wijze waarop klanten worden ontvangen door baliepersoneel, of ze worden bijgestaan bij het invullen van formulieren aan de hand van een duidelijke handleiding, enzovoort.
[bewerk] Concrete toepassingen van toegankelijkheid
[bewerk] Openbaar vervoer
Vervoersmaatschappijen met een inclusief beleid houden er rekening mee dat iedereen (inclusief mensen met een functiebeperking) hun diensten kan benutten. Onder impuls van het Vlaams Fonds is het toegankelijkheidsbeleid de laatste jaren sterk geëvolueerd.
- Trein
De N.M.B.S. (Nationale Maatschappij van de Belgische Spoorwegen) en de N.S (Nederlandse Spoorwegen) voorzien een dienstverlening voor reizigers met een speciale mobiliteit.
In de trein is er speciale ruimte voor de rolstoel, en zijn er platformen en rijtuigcompartimenten die toegankelijk zijn voor rolstoelen en speciale zitplaatsen (onder meer voor reizigers met een beademingstoestel en zuurstofreserve).
In het station zijn er (op bepaalde plaatsen) rolstoelen aanwezig, mobiele laadbruggen, verhoogde perrons, aangepaste toiletten, parkeerplaatsen voor wie een speciale parkeerkaart heeft en (in vernieuwde gebouwen) aangepaste telefoontoestellen. In bepaalde stations is er ook personeel aanwezig voor assistentie (op bepaalde uren).
- Tram & Bus
Minibussen voor mensen met een functiebeperking, het systeem van de belbus, een gratis begeleider en gratis busvervoer behoren tot de mogeljkheden (afhankelijk per reisnet, vervoermaatschappijen in Nederland, De Lijn in Vlaanderen of de Brusselse Vervoersmaatschappij MIVB)
[bewerk] Mindermobielencentrales
Een Mindermobielencentrale geeft mensen met verplaatsingsproblemen, die het openbaar vervoer dus niet kunnen gebuiken, de mogelijkheid tot in de winkelstraat, bij het lokaal dienstencentrum, het dagcentrum, de vrije beroepen of de vereniging te komen.
[bewerk] Reizen/Toerisme
Het Infopunt Toegankelijk Reizen in Vlaanderen verzamelt informatie over zowel de toegankelijk van het vakantieaanbod in binnen- en buitenland, als over de specifieke hulpverlening en begeleiding die kan ingeroepen worden onderweg of terplekke.
Op Europees vlak wordt er in het kader van COST 349 aan de toegankelijkheid van langeafstandsbussen in de toeristische sector gewerkt. Bepaalde vervoersmaatschappijen hebben liftbussen ter beschikking.
Daarnaast zijn er tal van verenigingen voor vrijetijdsbesteding zonder drempel die jaarlijks reizen organiseren voor mensen met een functiebeperking. Lidmaatschap van deze verenigingen is in bepaalde gevallen een voorwaarde om deel te nemen.
[bewerk] Gebouwen/woningen
Er bestaan richtlijnen voor cultuurcentra, bankgebouwen, groengebieden, hotels, restaurants en cafés, scholen, signalisatie, sociale diensten, sporthalen en zwembaden opdat ze bruikbaar zouden zijn voor ouderen en mensen met een functiebeperking.
Het Vlaams Expertisecentrum voor Toegankelijkheid, afgekort als VECT maar ook gekend als ENTER voorziet informatie in Vlaanderen voor de provinciale adviesbureaus.
De provinciale adviesbureaus zijn het Toegankelijkheidsbureau voor Limburg en Vlaams-Brabant, ATO voor Oost-Vlaanderen, Westkans voor West-Vlaanderen en Centrum Toegankelijkheid Provinie Antwerpen (CTPA) voor Antwerpen. Deze adviesbureaus voorzien informatie, technisch advies, onderzoek & ontwikkeling en vorming rond deze vorm van toegankelijkheid. Veelal adviseren deze diensten eveneens bureaus voor toerisme en zijn ze via netwerkvorming ook betrokken bij scholen - en vormingsprojecten.
[bewerk] Uitgankelijkheid
De uitgankelijkheid van een gebouw geeft aan in hoeverre mensen dit gebouw snel, onbelemmerd en zelfstandig kunnen verlaten bij een calamiteit.
[bewerk] Websites
Toegankelijkheidsprojecten als AnySurfer (voorheen BlindSurfer) in Vlaanderen en Stichting Accessibility en Waarmerk drempelvrij.nl (voorheen DrempelsWeg) in Nederland informeren over het ontwerpen van sites die bruikbaar en begrijpbaar zijn voor mensen met een visuele of andere functiebeperking, maar geven vaak ook een overzicht van de toegankelijke websites. Het label dat ze toekennen moet de toegankelijkheid van een website naar buiten toe kenbaar maken. Dit label is niet gratis.
Een soortgelijk maar dan wereldwijd initiatief is Bobby Worldwide. Een gebruiksvriendelijk en gratis alternatief is A-prompt, dat ook de mogelijkheid biedt de drempel te corrigeren. Ook Adobe biedt voor mensen met een visuele functiebeperking de kans drempels te omzeilen door pdf-documenten om te zetten in leesbare tekst - of html-documenten.
