Ponzischema

Een ponzischema is een methode om mensen op te lichten door een belegging aan te bieden met een extreem hoog rendement, waarbij het de uitbetaalde gelden worden gefinancieerd uit de ingelegde gelden van nieuwe klanten.

Met een ponzischema wordt de schijn gewekt van een zeer succesvolle belegging, waardoor steeds meer gegadigden worden aangetrokken. In werkelijkheid wordt het ingelegde geld helemaal niet gebruikt om in productieve activeiten te investeren.

Het ponzischema vertoont sterke overeenkomsten met piramidespelen.

Het ponzischema is vernoemd naar Charles Ponzi, een Amerikaanse gelukszoeker van Italiaanse afkomst. Hierbij worden de deelnemers verzocht hun bijdrage in te leggen, waarbij hen ook hoge rendementen worden voorgespiegeld. Vaak wordt beweerd dat men een revolutionaire beleggingsmethode heeft gevonden. De rendementen worden aanvankelijk ook gehaald en uitgekeerd, waarna meer mensen zich inschrijven. Ook hierbij worden echter de uitkeringen betaald met de bijdragen van nieuwkomers.

Bij een ponzischema zijn het echter niet de bestaande deelnemers die nieuwe deelnemers moeten zoeken, maar doen de organisatoren dit. Deelnemers krijgen geen uitkering afhankelijk van het aantal nieuwelingen dat ze binnenbrengen, maar afhankelijk van de tijdsduur en de grootte van de inleg. Dit maakt het ook makkelijk om de constructie te "vermommen" als een beleggingsproduct. Een ponzischema zal in stand blijven zolang de nieuwkomers genoeg inleggen om de winsten te betalen. Het zou er zo uit kunnen zien:

• A start een ponzischema en belooft een rendement van 50% per maand. B en C schrijven ieder voor 1000 in;
• Maand 1: A betaalt B en C hun inleg plus rendement uit. A betaalt 3000;
• Maand 2: B en C vertellen aan anderen dat ze zoveel hebben verdiend via A. Hierdoor schrijven D, E, F, G en H zich in en brengen 5000 in;
• Maand 3: D t/m H krijgen betaald (7500) maar I t/m Z schrijven zich voor in totaal 17000 in.

Omdat in dit voorbeeld "de baat voor de kost uit gaat", zal de organisator de beloofde rendementen makkelijk kunnen betalen en er zelf een flink bedrag aan overhouden. Dit blijft goedgaan tot er op een bepaald moment te weinig deelnemers bijkomen. Ook hier zal de constructie instorten en blijven veel deelnemers met een verlies achter.

Ponzischema's lijken op piramidespelen maar houden langer stand doordat ze minder nieuwe deelnemers nodig hebben. De markt wordt dus minder snel "leeggevist". Ponzischema's worden soms abusievelijk ook piramidespel genoemd.

De zakenman René van den Berg is op 14 augustus 2006 veroordeeld wegens het hanteren van een ponzischema.