Piramidespel
Een piramidespel is een "spel" waarbij deelnemers een inleg doen en tevens proberen anderen over te halen om mee te doen, zodat zij van hun inleg weer een deel ontvangen.
Inhoud |
[bewerk] Werkwijze van piramidespelen
De inleg varieert veelal van ongeveer € 450 tot soms wel € 3175. De inleg van degenen die worden geworven, komt toe aan degenen die boven hen in de piramide staan. Om ook een deel van de inleg van anderen te krijgen, moet men hoog in de piramide staan en dus reeds een groot aantal deelnemers 'onder' zich hebben. De verleiding om mee te doen is groot, omdat winsten van tienduizenden tot honderdduizenden euro's worden voorgespiegeld.
In speciale bijeenkomsten waar spelers verslag doen van de door hen bereikte winsten worden nieuwe deelnemers overgehaald om ook een overeenkomst tot deelname te tekenen en geld in te leggen. De grootste winnaars zijn steeds de organisatoren hoog in de top van de piramide. Hoe het spel werkelijk in elkaar zit is dan ook slechts bij een beperkt aantal personen bekend. Er staan veelal boetes of andere represailles op indien er uit de school wordt geklapt.
Deelnemers worden verplicht om een aantal anderen te werven, waardoor ze een rang hoger komen te staan. Die rangen heten bijvoorbeeld Platina, Goud, Zilver en Brons, of I., II., III., en IV, of Piloot, Co-Piloot, Bemanning en Passagiers. Een piramidespel zal er dan zo kunnen uitzien:
- 1 Piloot;
- 2 Co-Piloten;
- 4 Stewards;
- 8 Passagiers.
De 8 Passagiers betalen ieder 1000 aan de Piloot en moeten ieder 2 nieuwe deelnemers werven. De Piloot incasseert 8.000. Wanneer de Passagiers nu nieuwelingen weten te werven worden zij Stewards, de Stewards worden Co-Piloten en de twee Co-Piloten worden ieder Piloot met een piramide onder zich. Zij worden door de nieuwelingen betaald en het spel kan opnieuw beginnen.
Zodra er geen nieuwe deelnemers meer bijkomen, stort de piramide in elkaar en zitten de meeste deelnemers (de onderste brede lagen van de piramide) met het verlies van hun inleg. In bovenstaand voorbeeld zullen van iedere 15 deelnemers er 14 hun geld kwijtraken!
[bewerk] Ponzischema's
Een variant op het piramidespel is het ponzischema. Deze handelswijze is vernoemd naar Charles Ponzi, een Amerikaanse gelukszoeker van Italiaanse afkomst. Hierbij worden de deelnemers verzocht hun bijdrage in te leggen, waarbij hen ook hoge rendementen worden voorgespiegeld. Vaak wordt beweerd dat men een revolutionaire beleggingsmethode heeft gevonden. De rendementen worden aanvankelijk ook gehaald en uitgekeerd, waarna meer mensen zich inschrijven. Ook hierbij worden echter de uitkeringen betaald met de bijdragen van nieuwkomers.
Bij een ponzischema zijn het echter niet de bestaande deelnemers die nieuwe deelnemers moeten zoeken, maar doen de organisatoren dit. Deelnemers krijgen geen uitkering afhankelijk van het aantal nieuwelingen dat ze binnenbrengen, maar afhankelijk van de tijdsduur en de grootte van de inleg. Dit maakt het ook makkelijk om de constructie te "vermommen" als een beleggingsproduct.
[bewerk] Matrixen
Een matrix is in feite precies hetzelfde als een piramidespel of Ponzischema. Hier wordt echter een beloning in natura in het vooruitzicht gesteld, zoals een auto, computer of iPod. Meestal worden matrixen gemaskerd als reclamecampages waarbij het bedrijf in plaats van betaling de aanschaf van bepaalde producten verlangt.
[bewerk] Maskering
Om te maskeren dat het om een piramidespel gaat, is het piramidespel vaak om een andere activiteit heen georganiseerd, bijvoorbeeld:
- Men wordt lid van een 'travel club' die kortingen op reizen geeft;
- Men levert bepaalde diensten, als het afsluiten van verzekeringen;
- Men verkoopt een zogenaamd beleggingsproduct dat een hoog rendement op zou leveren;
- Men verkoopt goedkope telefoonabonnementen;
- Men verkoopt participaties in appartementen in vakantiegebieden (time-sharing appartement);
- Men verkoopt alledaagse producten.
Die producten of diensten vormen echter niet de hoofdactiviteit. De hoofdactiviteit bestaat uit het werven van nieuwe deelnemers, die een hoge inleg moeten betalen om mee te mogen doen. Deze methode wordt Multi Level Marketing of MLM genoemd. MLM hoeft echter niet altijd te dienen als maskering van een illegaal piramidespel: het is op zichzelf een legale activiteit, zolang de nadruk maar op de verkoop van een product ligt. Voorbeelden van MLM-organisaties zijn Cobra Group verschillende divisies , ACN (telefonie), Amway (huishoudelijke artikelen), Oriflame (cosmetica) en Tupperware. In het geval van ACN is er in enkele landen (oa. Australië, Finland en België) reeds (gerechtelijk) aangetoond dat het om pyramide-achtige constructies gaat en zijn er restricties opgelegd [1].
[bewerk] Kenmerken
Vaak is de grens tussen piramidespel en legale MLM-onderneming erg moeilijk te trekken. Piramidespelen vertonen echter een aantal kenmerken:
- Men doet geheimzinnig over het product of de formule tot men daadwerkelijk als deelnemer toetreedt. Men geeft telefonisch geen enkele informatie: men moet eerst naar een bijeenkomst komen;
- Op uit de school klappen staan respressailles en soms vindt ook intimidatie plaats;
- Bijeenkomsten worden bewaakt en men kan slechts op deze besloten bijeenkomsten inschrijven;
- Men legt sterke nadruk op het werven van nieuwe deelnemers;
- Wie deelneemt wordt opgehemeld, wie weigert wordt als loser bestempeld. Er wordt dus op bijeenkomsten gebruikgemaakt van psychologische druk.
Werving vond en vindt vaak plaats onder mensen met weinig levens- en financiele ervaring. Veel piramidespelen richten zich daarom op jongeren en studenten, die worden overgehaald leningen aan te gaan om de inleg te bekostigen. Het is zelfs al voorgekomen dat medewerkers van het piramidespel met de jongeren meegingen naar de bank om daar een smoes te vertellen aan de medewerkers om de lening los te krijgen. Maar ook ex-communistische landen vormden een Walhalla voor oranisatoren van piramidespelen: men had weinig ervaring met het kapitalisme en er was weinig controle.
[bewerk] Voorbeelden van piramidespelen
Enkele bekende piramidespelen waren/zijn:
- Titan
- Freedom Travel Club (kortingen op reizen)
- Eurostar Business Club
- Orpiton (beleggingsproducten)
- Premier Holiday Travel
- Tramp
[bewerk] Wettelijke status
Piramidespelen vallen in Nederland sinds 1998 onder de verboden kansspelen van de Wet op de kansspelen. Het spel wordt gezien als een kansspel, omdat de deelnemers geen overwegende invloed hebben op hun resultaten. Ze zijn daarvoor immers afhankelijk van de inspanningen van anderen. Daarmee wordt de kans om te 'toppen' (de top van de piramide te halen en te incasseren) van het toeval afhankelijk. Aanleiding om de piramidespelen onder de verbodswetgeving van de Wet op de kansspelen te brengen, was de grote deelname aan dit soort spelen in de jaren 1995 en 1996. Toen de eerste slachtoffers vielen begin 1997, kwamen er Kamervragen, hetgeen uiteindelijk leidde tot wijziging van de Wet op de kansspelen. Bron: www.Justitie.nl [2]. Deze wet definieert een piramidespel als:
- een gelegenheid waarbij deelnemers een goed afgeven of een verplichting aangaan teneinde daaruit een voordeel te verwerven dat geheel of ten dele afhankelijk is van de afgifte van een goed of het aangaan van een verplichting door latere deelnemers.
Hiernaast kan men ook een piramidespel als een soort faillissementsfraude of flessentrekkerij zien: men laat een onderneming opzettelijk schulden maken die zij uiteindelijk niet kan nakomen. Wanneer men echter hieraan toekomt, is het al te laat en is de vogel gevlogen.
Enkele organisatoren van piramidespelen zijn veroordeeld tot het terugbetalen van de inleg van deelnemers. Slechts een klein deel van het ingelegde geld kan echter achterhaald worden. In veel gevallen zijn ook de werkelijke organisatoren spoorloos, en zullen zelfs ergens anders weer opnieuw beginnen.
In bijvoorbeeld Albanië veroorzaakte het piramidespel in 1997 zelfs nationale economische chaos.
Piramidespelen of vergelijkbare spelen doen zich ondanks de verbodswetgeving nog steeds voor; veelal in de vorm van zogenoemde business clubs, multi level marketing, beleggingsspelen of trechterfondsen. Het medium internet biedt er nieuwe mogelijkheden voor.
Piramidespelen bestaan reeds vele jaren. In de jaren dertig werden ze wel sneeuwbalspelen genoemd. Ook de aloude kettingbrief is een soort piramidespel.
