Noroez
Noroez (of: now-ruz,newroz in het Koerdisch) is het begin van het Perzische nieuwjaar. Het woord betekent in het Perzisch letterlijk "Nieuwe dag". Noroez wordt in Iran, maar ook ver daarbuiten, gevierd op of rond 21 maart, op de dag van de lentenachtevening, als de zon pal boven de evenaar staat. Voor de Nederlanders is dat het begin van de lente. In Iran is noroez hét grote feest van het jaar. Schoolkinderen hebben twee weken vakantie. Het is de dag dat de Iraniërs nieuwe kleren aantrekken, lekkere hapjes eten, bij elkaar op bezoek gaan en cadeautjes weggeven. Het is een feest waarvoor de Iraanse huizen grondig worden schoongemaakt en versierd met bloemen, slingers, en allerlei mooie voorwerpen.
Het noroez feest is al heel oud en dateert van lang voor de komst van de Islam in Iran. Het is een feest dat gevierd wordt door bijna alle volkeren die een Iraanse taal spreken, waaronder ook de Koerden en de meeste Afghanen. Maar het is ook een nationale feestdag in landen waar ooit Iraans-sprekende mensen hebben gewoond of waar de Iraanse invloed in het verleden erg groot is geweest, zoals in Oezbekistan, Tadzjikistan, Azerbeidzjan en Kazachstan.
Noroez betekent de terugkeer van de zon en van het licht. Het betekent een nieuw begin, net als het Nieuwjaarsfeest op 1 januari in Nederland. En net als hier de dag voor het Nieuwjaarsfeest vaak wordt gebruikt om het afgelopen jaar te herdenken, wordt ook in Iran en daarbuiten de tijd voor noroez gebruikt om te denken aan de overledenen. Noroez is daarom meer dan een nieuwjaarsfeest: het is ook een moment van loutering en verzoening, van dood en leven, en van de hoop op een nieuw begin en een beter leven.
Noroez valt dus samen met het begin van de lente en is altijd rond 20-21 maart Gregoriaanse kalender. Rondom het nieuwjaar bestaan verschillende hele oude festiviteiten. Het springen over 7 vuren een aantal dagen vóór noroez, de feesten van noroez zelf en het vieren van siezda bedar (dertiende dag) zijn onderdelen daarvan.
Tijdens noroez zijn in de huizen van de Iraniërs de haft Sin te vinden. Haaft Sin betekent letterlijk 7 "sin". Zeven is een heilig getal in veel volken en culturen. In de overtuiging van Zarathoestra waren er bijvoorbeeld 7 engelen. Door de eeuwen heen is de gewoonte om met noroez 7 soorten planten of zaden te laten groeien als symbool van het opnieuw starten van het leven veranderd in het in huis hebben van 7 voorwerpen die met de Perzische letter Sin beginnen. De voorwerpen zijn:
- Appel (Sieb) dit representeert gezondheid en schoonheid.
- Groente (Sabzeh) spruiten van bijvoorbeeld linzen, die wedergeboorte voorstellen.
- (Samanoe) een zoete pudding van ontkiemd graan die de ultieme verfijning van de Perzische kookkunst representeert.
- Knoflook (Sir) oftewel medicijn
- Azijn (Serkeh) leeftijd en geduld voorstellend).
- (Somaq) bessen die staan voor de kleur van de zonsopgang
- (Sendzjed) de zoete vrucht van de lotus.
Op de tafel zijn nog meer symbolische zaken te vinden. Zo worden er munten neergelegd voor voorspoed en rijkdom, een mand met beschilderde eieren voor vruchtbaarheid, een sinaasappel (de aarde) in een schaal met water (het heelal), een goudvis in een kom als symbool van het leven. Ook staat er een spiegel, als symbool (die het licht - dat als heilig wordt beschouwd - reflecteert en vermenigvuldigt), met aan weerszijden een brandende kaars voor ieder kind in de familie. De kaarsen representeren geluk.
Hadji Firoez is de traditionele boodschapper met het zwarte gezicht die het Newroz seizoen aankondigt, al weken voor het eind van het jaar zwerft hij in zijn rode kostuum door de straten. Als Hadji Firoez vermomde, zwart geschminkte troubadours met fel gekleurde satijnen kleren lopen zingend en dansend door de straten, met tamboerijnen, drums en trompetten, om vreugde en het nieuws van het komende nieuwe jaar te verspreiden.
Op de dertiende dag van het nieuwe jaar (siezda bedar) gaat men met de hele familie naar buiten om daar te picknicken. Men is van mening dat het ongeluk brengt om die dag thuis te zijn. Het liefst doe je dat met groepen familie en vrienden.
