Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst
| Defensie van Nederland | |
 |
|
|
Instanties |
|
|
Krijgsmachtdelen |
|
|
Interservice organisaties |
|
|
Functies |
|
De Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) is de geheime dienst van het Ministerie van Defensie.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De voorloper van alle Nederlandse inlichtingendiensten is de derde sectie van de generale staf (GS III genoemd), die kort voor de Eerste Wereldoorlog werd opgericht. Via diverse tussenstadia is de huidige MIVD hieruit voortgekomen. De basis van de MIVD is de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) uit 2002.
In 1987 is een centralisatieoperatie gestart, die tot doel had om de inlichtingendiensten van de diverse krijgmachtsonderdelen samen te voegen en waardoor ze efficiënter konden werken en hoogwaardiger inlichtingen afleveren. Na een reorganisatie die enkele jaren heeft geduurd, valt de MIVD rechtstreeks onder de politieke en ambtelijke top van het Ministerie van Defensie.
[bewerk] Taken
[bewerk] Wettelijke taken
De wettelijke taken van de MIVD omvatten:
- Inlichtingen verzamelen over het militaire potentieel van andere landen, om het eigen leger beter te kunnen inrichten en benutten.
- Inlichtingen verzamelen over gebieden waar het Nederlandse leger als vredesmacht wordt ingezet (of ingezet zou kunnen gaan worden).
- Veiligheidonderzoeken doen naar kandidaten voor vertrouwelijke functies bij Defensie en toeleveranciers van Defensie.
- Informatie verzamelen ter preventie van activiteiten die de veiligheid of de paraatheid van de krijgsmacht schaden.
- Informatie verzamelen ten behoeve van vredesoperaties.
- Contra-spionage
- Het doen van onderzoek betreffende andere landen en thema's die door de regering zijn aangewezen. Het gaat daarbij om onderwerpen met een militaire relevantie.
[bewerk] Strategische en operationele inlichtingen
Strategische inlichtingen zijn inlichtingen die de regering of de legerleiding nodig heeft om beleid te kunnen maken, bijvoorbeeld, inlichtingen over proliferatie van kernwapens.
Operationele inlichtingen zijn inlichtingen die een legeronderdeel nodig heeft om taken in een crisisgebied uit te voeren, bijvoorbeeld inlichtingen over de toestand van wegen en bruggen. De directe ondersteuning van de Chef Defensiestaf op het gebied van operationele inlichtingen wordt, in jargon, de J2-functionaliteit genoemd.
In 2003 zijn inlichtingenteams en contra-inlichtingen- en veiligheidsteams uitgezonden naar Bosnië, Afghanistan en Irak. De Current Intelligence Unit van de MIVD is op 24-uurs basis bezet, mede om contact te onderhouden met de uitgezonden teams van de MIVD.
[bewerk] Activiteiten
In 2003 heeft de MIVD het vooral druk gehad met crisisbeheersingsoperaties, zoals die op de Balkan en in Afghanistan, Irak en Liberia.
Natuurlijk vraagt ook terrorismebestrijding veel aandacht van de MIVD; de MIVD richt zich daarbij vooral op de defensiebelangen. Daarnaast verzamelde de MIVD inlichtingen op het gebied van proliferatie van nucleaire, biologische en chemische wapens.
De beveiliging van de eigen krijgsmacht vormen daarnaast een belangrijke taak.
De MIVD moet bijvoorbeeld toestemming geven voor het maken of publiceren van luchtfoto's.
[bewerk] Nationale Signals Intelligence Organisatie (NSO)
In 2003 is de Nationale Signals Intelligence Organisatie opgericht om naast hoogfrequente radiocommunicatie ook satellietcommunicatie te onderscheppen voor terrorismebestrijding. Vooruitlopend op een geplande verzelfstandiging, opereert de NSO als een afdeling van de MIVD.
[bewerk] De klanten van de MIVD
[bewerk] Minister-president
De Minister-President is de coördinerend minister op het gebied van inlichtingen en veiligheid. De minister-president wijst ook de landen en thema's aan waar de MIVD speciaal onderzoek naar moet verrichten. De betreffende landen en onderwerpen worden als officieel besluit in de Staatscourant gepubliceerd.
[bewerk] Raad voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
In de Raad voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (RIV) komen de top van de inlichtingendiensten MIVD en AIVD en de ministers van Defensie, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Buitenlandse Zaken en Justitie onder leiding van de Minister-President bijelkaar om te overleggen over de activiteiten van de MIVD en de AIVD.
In de RIV wordt gesproken over:
- De veiligheidsrisico's voor Nederlandse troepen in crisisgebieden besproken, bijvoorbeeld voor de Nederlandse aanwezigheid in met name de provincie al Muthanna in Irak.
- Terrorismebestrijding
[bewerk] Vaste kamercommissies
De vaste commissies voor Defensie en Buitenlandse Zaken van de Tweede Kamer worden regelmatig door de MIVD en de AIVD geïnformeerd, bijvoorbeeld over de gevaren voor Nederlandse militairen in crisisgebieden.
[bewerk] Controle over de MIVD
[bewerk] Minister van Defensie
De minister van Defensie is politiek verantwoordelijk voor de MIVD.
[bewerk] Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
De Tweede Kamer is verantwoordelijk voor de democratische controle van de MIVD. Als het gaat om informatie die geheim moet blijven, wordt dit besproken in de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, die veelal Commissie Stiekem wordt genoemd. Deze commissie brengt over haar werkzaamheden verslag uit aan de Tweede Kamer.
Tot begin 2004 bestond de commissie uit de fractievoorzitters van de vier grootste politieke partijen. Tegenwoordig bestaat zij in principe uit alle fractievoorzitters. De Socialistische Partij heeft te kennen gegeven geen zitting te willen nemen in de commissie, omdat ze dan verplicht zijn alle ontvangen informatie geheim te houden, zodat ze daarmee de regering niet ter verantwoording kunnen roepen in het parlement.
[bewerk] Commissie van Toezicht
Op basis van de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten is de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten ingesteld. Deze commissie werd op 1 juli 2003 geïnstalleerd en is belast met het toezicht (achteraf) op de rechtmatigheid van het handelen van de diensten bij de uitvoering van de van de Wiv 2002 en de Wet veiligheidsonderzoeken (Wvo). De commissie kan gevraagd en ongevraagd de betrokken ministers inlichten en adviseren over haar bevindingen.
[bewerk] Nationale ombudsman
Klachten over gedragingen van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten worden door de Nationale Ombudsman behandeld.
