Linoleum
Linoleum is een slijtvaste vloerbedekking van enkele millimeters dik. Het is een natuurproduct zonder verende eigenschappen en heeft een grote indrukvastheid. Het heeft als voornaamste bestanddeel lijnzaadolie en als aanvulling daarop kurk of houtmeel en hars op een rug van jute. De naam komt van de Latijnse woorden Linum (vlas) en Oleum (olie). Er bestaat een variant met een marmer-achtige textuur, genaamd "marmoleum".
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Het linoleum zoals wij dat nu kennen is gepatenteerd in 1860 en 1863 door de Schot Frederick Walton. Bij verschillende proefnemingen met lijnolie zag Walton dat lijnolie de eigenschap heeft een vel te vormen bij blootstelling aan zuurstof, zoals ook verf een vel vormt.
Eerst trachtte hij daarmee een lak te vervaardigen, hetgeen mislukte. Vervolgens trachtte hij met geleend geld op grotere schaal een grondstof te vervaardigen door lijnolie op grote metalen platen te strijken en er na oxidatie weer af te schrapen. Door een grote brand verloor hij zijn onderneming.
Tussen 1844 en 1860 gebruikte men in Engeland een vloerbedekking als voorloper van het linoleum met de naam Kamptulicon. De soortnaam was afgeleid van het Griekse woord voor buigen. Dit werd vervaardigd door gemalen kurk, rubber, lijnolie (niet geoxideerd) en bepaalde gomsoorten met elkaar te vermengen en tussen walsen in vellen uit te persen.
Omdat rubber aan populariteit won, steeg de prijs van deze grondstof zodanig dat Kamptulicon te duur werd. Walton verving de rubber in het product door geoxideerde lijnolie en vermengde deze weer met kurk en gommen. Om het materiaal sterker te maken walste hij er een juten rugweefsel onder. Het bleek een sterk en duurzaam product.
Walton zocht naar een producent en klopte aan bij producenten van een concurrerende soort vloerbedekking: het vloerzeil. Dit bestond uit zeildoek van hennep dat decoratief gesjablonneerd werd. Het woord zeil wordt nog altijd gebruikt. Helaas wilde niemand zich aan de onderneming wagen, zodat hij zelf fabrikant moest worden.
In het begin ging het Walton niet voor de wind. Hij had problemen met het personeel, er braken verschillende branden uit, met name door het zeer explosieve kurkpoeder. Ondanks alles lukte het hem een florerende productie op te zetten.
[bewerk] Fabricage
De lijnzaadolie wordt eerst ingekookt, waardoor het oxideert en later sneller hard wordt. Daarna wordt deze massa vermengd met hars, vulmiddel (kurk- of houtmeel) en eventueel kleurstof. Daarna wordt het op de rug van jutedoek gewalst. Na deze behandelingen moet het eerst een tijdlang opgehangen worden in torens , omdat de lijnolie nog zacht is. Pas als de lijnolie uitgehard is kan het verder verwerkt en verkocht worden. Wereldwijd zijn er 3 fabrikanten, waarvan Forbo met 60% marktaandeel de grootste is.
[bewerk] Onderhoud
Vanwege de samenstelling mogen geen agressieve schoonmaakmiddelen gebruikt worden, omdat de lijnolie dan verwijderd wordt, terwijl dat een onderdeel van het linoleum is. Er zijn daarom ook speciale schoonmaakmiddelen die zorgen dat het een beetje vettig blijft.
[bewerk] Toepassingen
Een toepassing is bijvoorbeeld in gymzalen in de vorm van kurklinoleum welke soort in geringe mate veert.Maar ook in openbare gebouwen en woningen wordt het gebruikt.
Vooral in keukens wordt veel meer het goedkopere vinyl (zeil) gebruikt, en ook op andere terreinen wordt steeds meer vinyl (zeil) gebruikt in plaats van linoleum.
Linoleum wordt ook gebruikt voor het maken van linosnede's - een soort druktechniek, die door kunstenaars wordt gebruikt.
Zie ook: Zeil (vloerbedekking), Tapijt
