Jan Pronk (politicus)

Jan Pronk (links) met Robert Zoellick

Prof. dr. Johannes Pieter (Jan) Pronk (Scheveningen, 16 maart 1940) is een Nederlands politicus voor de Partij van de Arbeid, minister, kamerlid, hoogleraar en VN-functionaris.

Als politicus stond Pronk bekend als zeer principieel; hij is door premier Kok wel eens de '"minister van het nationale geweten" genoemd. Anderen noemen hem "minister van beroep". In Telegraaf-kringen werd hij zeer verguisd.

[bewerk] Jeugd

Jan Pronk is de zoon van een gereformeerde onderwijzer uit Scheveningen. Na zijn Gymnasium B (op het Zandvlietcollege), studeerde hij Economische wetenschappen aan de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam. Het doctoraalexamen legde hij af in 1964. Tijdens zijn studententijd toonde hij al mededogen met de kwetsbaren in de samenleving door jaarlijks mee te varen op de 'Henri Dunant', de vakantieboot voor gehandicapten van het Nederlandse Rode Kruis. Deze gedrevenheid om de minder bedeelden in de wereld daadwerkelijk te helpen heeft zijn hele verdere loopbaan bepaald.

[bewerk] Wetenschappelijke loopbaan

Wetenschappelijk medewerker aan het Centrum voor Ontwikkelingsprogrammering en het Nederlands Economische Instituut te Rotterdam.
Buitengewoon hoogleraar aan het 'Institute of Social Studies in Den Haag.
Bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam.

[bewerk] Politieke loopbaan

1971 - Lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid
1973 - Minister voor Ontwikkelingssamenwerking in het Kabinet-Den Uyl
1978 - Lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid
1982 - Adjunct secretaris-generaal van de UNCTAD
1985 - Assistent secretaris-generaal van de VN
1987 - Lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid
1990 - Minister voor Ontwikkelingssamenwerking in het Kabinet-Lubbers III
1995 - Minister voor Ontwikkelingssamenwerking in het Kabinet-Kok I
1998 - Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) in het Kabinet-Kok II.

Eind 2000 werd Pronk gepasseerd voor de functie van Hoge commissaris voor de vluchtelingen; deze baan ging toen naar Ruud Lubbers.

Ten tijde van de vuurwerkramp Enschede was Pronk als minister van VROM verantwoordelijk voor de regelgeving over de veiligheid van vuurwerkopslag, iets wat hij zich pas daags na de ramp realiseerde. Ondanks de grote gevolgen van de ramp trad hij niet af. Na de openbaarmaking van het NIOD-rapport over 'Srebrenica' op 10 april 2002 stelde Pronk in het openbaar dat hij als minister van het kabinet-Kok II (het kabinet ten tijde van de val van Srebrenica) diende af te treden. Op 16 april trad het gehele kabinet af.

Jan Pronk staat bekend als een zeer ideologische werker. Door zijn opvattingen heeft hij zowel vrienden als vijanden in de politiek gemaakt. Zo werd zijn pleidooi voor het aanbieden van excuses aan Indonesië, wegens de politionele acties van Nederland tegen de jonge republiek, niet door iedereen gewaardeerd. Ook zijn kritiek op het dictatoriale bewind van de Indonesische ex-president Soeharto schoot enkele partijen in het verkeerde keelgat en tekent zijn instelling. Soms leek hij blijk te geven van emotionele betrokkenheid, zoals toen hij Rwanda bezocht en getuige was van de gevolgen van de massaslachting die was aangericht in de machtsstrijd tussen Hutu's en Tutsi's.

Begin 2004 kwam hij als voorzitter van de Vereniging van Vluchtelingenorganisaties (VON) in aanvaring met minister Verdonk (Asielbeleid), toen hij haar uitzettingsbeleid van asielzoekers het 'deporteren' van mensen noemde.

In juni 2004 werd Pronk tot bijzonder VN-gezant voor Soedan benoemd. Begin 2006 gaf hij te kennen deze post binnenkort te verlaten. Op 22 oktober 2006 werd hem in deze hoedanigheid door de Soedanese autoriteiten te kennen gegeven dat hij, wegens zijn zware kritiek op de Soedanese strijdkrachten en regering, binnen 72 uur het land dient te verlaten.

Voorganger: C. Boertien	Minister zonder Portefuille (ontwikkelingssamenwerking) 1973-1977	Opvolger: J. de Koning
Voorganger: P. Bukman	Minister zonder Portefuille (ontwikkelingssamenwerking) 1989-1998	Opvolger: E.L. Herfkens
Voorganger: M. de Boer	Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 1998-2002	Opvolger: H.G.J. Kamp