Irene van Byzantium
Irene was keizer van Byzantium, eerst als medekeizer van 780 tot 790 en van 792 tot 797, en daarna als enig keizer van 797 tot 802.
Eerst deelde zij de troon met haar zoon Constantijn VI van Byzantium maar zij liet hem in 797 blind maken en werd zelf keizer. Zij is een van de weinig vrouwen die zich ooit tot βασιλευς (basileus, keizer) liet kronen. Zij wilde geen 'keizerin' zijn omdat er nog nooit een regerend keizerin geweest was en velen haar het recht alleen te regeren betwistten. Zij probeerde zich de steun van het volk en de kloosters te verwerven door flinke belastingverlagingen, maar samen met de verplichting schatting te betalen aan de Arabieren en de Bulgaren bracht dat de staat aan de rand van het bankroet. Aan haar hof hadden eunuchen zoals Stauracius en Aetius grote macht. Zij steunde de iconenvereerders (iconodoulen) door Tarasius Patriarch te maken.
In 787 riep ze een concilie in Nicea bijeen, waar 390 bisschoppen en paus Adrianus I bij aanwezig waren.
Degene die het meest garen wist te spinnen bij de zwakte en het gebrek aan geloofwaardigheid van Irenes hof was Paus Leo III. Hij verklaarde doodleuk de troon van het Keizerrijk vacant en kroonde in 800 Karel de Grote tot keizer. Dit was een ronduit revolutionaire stap en een grote klap voor Irenes Byzantium. Er was altijd maar een keizerrijk geweest, zelfs in de tijd van Honorius en Arcadius, en in de christenheid stond tot dan toe de Keizer altijd boven de Paus (en de Patriarch). Leo verklaarde zich hiermee niet alleen onafhankelijk van enige politieke macht die Byzantium nog had in Italië, maar eigende zich zelfs het recht toe te bepalen wie er keizer werd en wie niet.
Maar het waren nu eenmaal de Franken en niet de Byzantijnen die een eind gemaakt hadden aan het Langobardenrijk in Italië, zodat Irene er weinig tegen in kon brengen. Een oorlog met Karel was ver boven haar middelen. In 802 zonden de Paus en de nieuwbakken keizer gezanten naar Irene om haar erkenning van de nieuwe toestand te verkrijgen. Het vermoeden was dat Karel naar haar hand zou vragen. Om te voorkomen dat het rijk op die manier door die Frankische 'barbaar' overgenomen zou worden kwam er een paleisopstand die de logothetes van financiën als Nicephorus I aan de macht bracht. Irene stierf enige jaren later in ballingschap op het eiland Lesbos. Het werd voor conservatieve kringen duidelijk dat een vrouw op de Byzantijnse troon geen succes was.
