Henderson (eiland)

Henderson

Basisgegevens
Locatie	Zuidelijke Grote Oceaan
Eilandengroep	Pitcairneilanden
Coördinaten	{{{coordinaten}}}
Land	{{{land}}}
Hoofdplaats	{{{hoofdplaats}}}
Oppervlakte	36 km²
Omtrek	26,4 km
Inwonertal	geen
Landgebruik	onderzoek
Overig
{{{overig}}}

Henderson is een onbewoond door platentectoniek opgerezen koraalatol binnen de Pitcairneilanden, de enige Britse kolonie in de Zuidelijke Pacifische Oceaan. Het eiland is 9,6 km lang en 5,1 km breed en heeft daarmee een oppervlakte van 36km², waarmee het de grootste is van de Pitcairn eilanden. Het eiland ligt op 168 km afstand van het hoofdeiland Pitcairn. De inwoners van Pitcairn komen slechts twee maal per jaar op Henderson, voornamelijk om er miro hout (Thespesia populnea), Tau-hout en Sandelhout te halen, om daar curiosa van te maken voor toeristen op Pitcairn.

[bewerk] Geschiedenis

Uit archeologische ontdekkingen blijkt dat het eiland, tussen ongeveer 1250 en 1425 waarschijnlijk is bewoond door Polynesiers. Het eiland is zeer onherbergzaam, wat er op wijst dat het om een kleine groep moet zijn gegaan. Hoe het komt dat deze groep is verdwenen is nog niet aangetoond, maar waarschijnlijk was de groep voor veel zaken afhankelijk van het eiland Pitcairn, die op zijn beurt weer afhankelijk was van het eiland Mangareva (nu Gambiereilanden, Frans-Polynesië). Toen de beschaving op Mangareva in verval raakte, raakten Pitcairn en daardoor Henderson waarschijnlijk ook in verval.

Henderson werd op 29 januari 1606 voor het eerst gezien door de Portugese navigator Pedro Fernandez de Quiros en noemde het San Juan Bautista. Op 17 januari 1819 werd het eiland gezien door het Britse OIC handelschip HMS Hercules die het naar kapitein James Henderson noemde. Niet veel later werd het eiland door kapitein Henry King van de Britse walvisvaarder Elizabeth ontdekt en naar het schip genoemd. Toen de eerste Pitcairners er voor het eerst aan land gingen in 1851 was het eiland nog steeds bekend als Elizabeth eiland. Later werd het eiland weer omgedoopt naar Henderson.

In 1820 leed de walvisvaarder Essex uit Nantucket schipbreuk door een aanvaring met een walvis in de buurt van de Marquesaseilanden (onderdeel van Frans-Polynesië). Het schip zonk en de overlevenden voeren per roeiboot naar Henderson. Hier aangekomen bemerkten ze echter dat het eiland niet leefbaar was en besloten werd om door te varen richting Zuid-Amerika, met achterlating van 3 man op het eiland. Na 7000 kilometer te hebben geroeid, werden ze uiteindelijk gered. De 3 achtergelaten schipbreukelingen werden uiteindelijk, na meer dan 100 dagen te hebben overleefd op het eiland, gered door het Britse schip de Surrey. Een van de bemanningsleden van de Essex Owen Chase beschreef de hele gebeurtenis in zijn dagboek. Dit dagboek is later de basis geworden van de roman Moby Dick van Herman Melville.

Rond het einde van de 18e, begin 19e eeuw werden verscheidene pogingen ondernomen om Fosfaat te winnen op het eiland. Dit bleek echter al snel te onrendabel.

In 1902 werd het eiland samen met Ducie en Oeno op bevel van de Britse consul van Tahiti geannexeerd en toegevoegd aan de Britse kroonkolonie de Pitcairn eilanden toen er een missionarisschip naar Pitcairn voer en ook deze eilanden aandeed.

In 1957 leefde er een man op het eiland voor 2 maanden, vergezeld door een Chimpansee, voordat hij werd gered door Pircairnezen. Hij deed dit waarschijnlijk om er aandacht door te krijgen.

In het begin van de jaren 80 van de 20e eeuw werd door de Amerikaanse miljonair Smiley Ratcliff geprobeerd om het eiland te kopen om er een landingsbaan aan te leggen en een boerderij en een nederzetting te bouwen. Dit werd in 1983 echter verboden door de Britse overheid, mede omdat natuurbeschermers hier tegenin gingen.

[bewerk] Geologie

Henderson is een "verhoogd atol" ook wel makatea genoemd. Oorspronkelijk was het een atol, met een aantal koraaleilandjes rond een ingezakte vulkaan. Door latere vulkanische activiteit, waarbij ook onder andere het eiland Pitcairn werd gevormd, werd de aardkorst onder Henderson vervormd, waardoor het atol hoger boven de zeespiegel kwam te liggen. Hierdoor ontstond een tafelbergplateau. Dit plateau bestaat uit poreuze kalksteen uit het late Tertiair en is sterk verkarst (veel kalksteen aan de oppervlakte is opgelost door water). Door deze verkarsting en de vele scherpe verweerde koraalpunten is het bijna onmogelijk om de binnenlanden van het eiland te bereiken. Na de vorming van het plateau, ontstond in - bodemhistorisch gezien - zeer korte tijd een nieuw koraalrif om het eiland. Verhoogde atollen komen slechts zelden voor. Bij Henderson is dit gebeurd door de toevallige aanwezigheid van 2 mantel-hot-spots in de buurt van het eiland.

Er bevindt zich bijna geen zoet water op het eiland. Van de 2 bronnen die zijn aangetroffen, bevindt zich 1 aan de noordkust van het eiland. Deze bron, die opwelt uit het grondwater, ligt bovendien onder de zeespiegel en is alleen te gebruiken bij eb.

Een Pandanusboom op het strand van Henderson met op de achtergrond het dichtbegroeide binnenland.

[bewerk] Flora en Fauna

Het eiland is een natuurreservaat en werd in 1988 door de UNESCO uitgeroepen tot Werelderfgoed, vanwege de bijna ongereptheid van zijn inheemse vogels en planten. Het eiland wordt beschouwd als 's werelds best bewaarde voorbeeld van een verhoogd koraal atol ecosysteem.

Het eiland bestaat uit een strand dat op sommige plaatsen overgroeid is met Kokospalmen en Pandanusbomen met daarachter een tot 30 meter omhoog rijzend plateau van verkarste poreuze kalksteen, dat begroeid is met lage planten en bijna ondoordringbaar is. Deze begroeiing wordt gedomineerd door de kleinblijvende boom Nesoluma st.-johnianum, die verwand is aan de Amarillo. Inheemse planten zijn bijvoorbeeld Santalum insulare hendersonensis, een halfkruipende heester behorende tot de Sandelhoutachtigen en Peperomia hendersonensis, behorende tot de peperachtigen epilitische (op steenachtige bodem groeiende) plant.

Het eiland bezit geen zoogdieren. Tot voor een aantal jaar geleden leefde de (ooit via schepen meegelifte) Polynesische rat (Rattus exulans) nog op het eiland. Deze was echter verantwoordelijk voor het uitsterven van verscheidene vogelsoorten op het eiland, zo hebben onderzoekers vastgesteld. Hierop begon een succesvolle jacht op het beest. De rat is nu zo goed als uitgeroeid.

Het eiland bezit vier inheemse landvogels en 63 grotere plantensoorten, waarvan 9 alleen op Henderson voorkomen. De biodiversiteit van het eiland en het koraalrif is door de afgelegen ligging relatief gering. Wel komen er veel verschillende soorten insecten voor.

De Groene Zeeschildpad legt haar eieren op de stranden van het eiland. Deze eieren worden soms meegenomen door de bewoners van Pitcairn.