Friedrich Wilhelm August Fröbel

Friedrich Fröbel.

Friedrich Wilhelm August Fröbel (Oberweißbach, deelstaat Thüringen, 21 april 1782 – Marienthal, Thüringen, 21 juni 1852) was een Duits opvoedkundige. Hij is de oprichter van de oudst bekende kleuterschool, in 1837 in Bad Blankenburg. Het was een instituut voor kinderen jonger dan zes jaar, die hij bezighield met allerhande zelfbedachte werkjes die hij leerzaam achtte. In 1840 hernoemde hij de school een Kindergarten, een tuin van kinderen voor kinderen, opdat de kleintjes maar mochten groeien als kool!

In zijn onderwijstheorieën ging Fröbel uit van een geloof in goddelijke eenheid in de natuur, waarbij hij geestelijke training toepaste als een fundamenteel principe. Papiervouwen was volgens hem een uitstekende methode om de kleuters te laten kennismaken met abstracte structuren. Kosmische symbolen als de bol, de kubus en de cilinder zouden de ontwikkeling van het kind stimuleren, een idee dat resulteerde in de eerste blokkendozen.

De nadruk als belangrijke ontwikkelingselementen bij jonge kinderen lag op:

een plezierige leeromgeving,
eigen activiteiten van kinderen,
lichamelijke beweging.

[bewerk] In het onderwijs

Wellicht is de aandacht die Fröbel had voor jonge kinderen nog wel belangrijker geweest dan zijn ideeën zelf. Zijn methodische aanpak heeft de pedagogiek mede gevormd.

Het Froebel College, tegenwoordig onderdeel van de universiteit van Roehampton in Londen, is gesticht in 1892. Het is een didactisch onderzoekscentrum en biedt lerarenopleidingen. De filosofie was bij de oprichting radicaal te noemen: onderwijs moet een creatief en dynamisch proces zijn, waarbij alle aspecten van de persoonlijkheid samen worden ontwikkeld, sociaal, moreel, esthetisch, spiritueel en wetenschappelijk. En het moet leuk zijn.

In Nederland is het gedachtengoed van Friedrich Fröbel in eerste instantie verspreid door met name de schrijfster Elise van Calcar (1822-1904).

[bewerk] In de taal

In de hedendaagse taal heeft het zelfstandig naamwoord kindergarten zich een plaats veroverd als een kinderdagverblijf zonder speciale educatieve functie, met name in Angelsaksische landen, maar het woord is ook in andere talen gesignaleerd. In de V.S. maken kindergartens deel uit van het reguliere curriculum van alle scholieren. Op de Britse eilanden en met name in Schotland is de term nursery school echter gebruikelijker. In Duitsland kan voor het eerste onderwijs een Vorschule verbonden zijn aan een Kindergarten (mv.: Kindergärten); de leerplicht is in de deelstaten verschillend geregeld.

Van Fröbel's naam is het werkwoord fröbelen afgeleid: "vrijblijvend creatief bezig zijn", vaak (maar niet noodzakelijkerwijs) met een licht denigrerende ondertoon.