Finnmark

**Finnmark fylke**


Landsdeel	Nord-Norge
Hoofdstad	Vadsø
Oppervlak - Totaal - Percentage	1^ste plaats 48.618 km² 15,04 %
Bevolking - Totaal (2004) - Percentage - Verandering (10 jaar) - Bevolkingsdichtheid	19^e plaats 73.210 1,6 % -4,2 % 2/km²
Bruto Regionaal Product - Totaal (2001) - Percentage - BRP/persoon	19^e plaats 13.715 miljoen NOK 0,9 % 185.563 NOK

Finnmark (Finnmárkku fylka in het Samisch, dat letterlijk het land van de Saami betekent) is de meest noordelijke provincie van Noorwegen (de noordelijker gelegen eilandengroep Spitsbergen wordt niet als provincie gezien).

In deze provincie woont 1,6 procent van de bevolking van Noorwegen. Finnmark telt 19 gemeenten (drie stadsgemeenten). Het grenst aan Troms in het westen. Ook grenst het aan de Finse provincie Lapland in het zuiden en het Petsjenga district van de Moermansk Oblast in Rusland in het oosten. Finnmark is een deel van de Barentsz-regio en ook van Lapland, dat over 4 landen verdeeld is.

Deze provincie is de jongste en noordelijkste, qua oppervlakte de grootste en tegelijkertijd de dunst bevolkte. Finnmark is 7123 km² groter dan Nederland en heeft ongeveer zoveel inwoners als Gouda.

Knivskjellodden te Nordkapp is het noordelijkste punt van Europa, ook al is Kinnarodden te Nordkyn het noordelijkste punt op het vasteland.

De grenzen met Rusland, Finland en Zweden werden na 1750 bepaald. Finnmark kent lange fjorden aan de kust, terwijl het binnenland gedomineerd wordt door een zeer grote hoogvlakte. Hier zijn sommige van de oudste resten van nederzettingen van het Stenen Tijdperk gevonden (tot tienduizend jaar oud), zoals de rotstekeningen van Alta bewijzen. Ook al wonen etnische Noren lang in deze provincie, zij wordt voornamelijk verbonden met kust-Saami en Saami die met rendierteelt bezig zijn.

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is het handelen met de Russen weer opgebloeid. Er zijn bootverbindingen tussen Moermansk en Kirkenes/Vardø.

[bewerk] Feiten

Steden (stadsrechten): Hammerfest (gemeente Hammerfest (17 juli 1789)), Vardø (gemeente Vardø (1789)) en Vadsø (gemeente Vadsø (1883)).
Fjorden: Varangerfjord, Altafjord, Porsangen.
Rivieren: Tana, Pasvikelva, Altaelva.
Bergen: Øksfjordjøkelen (1204 m), Stuoraháldi (1149 m), Cuokkarašša (1139 m), Seilandstuva (1079 m), Rastigaissa (1067 m), Vuorji (1024 m), Mollijus (978 m), Kjerringa (960 m).
Hoogvlakte: Finnmarksvidda.
Beschermde natuur, 66 gebieden, 3172 km²:

Nationale parken - 3 (2246 km²):

Øvre Pasvik (119 km²), opgericht 1970

Øvre Anarjóhka (1390 km²) opgericht 1975

Stabbursdalen (747 km²) opgericht 1970

Natuurreservaten - 51 (op het land: 536 km², zeeareaal: 85 km², in totaal 621 km²).

Beschermd landschap - 9 (747 km²)

Overige - 3 (0,4 km²)

Fylkesmann (CvdK): Gunnar Kjønnøy
Fylkesordfører: Helga Pedersen (AP
Bekende mensen uit Finnmark:

Nils Gaup, filmregisseur ("Veiviseren").

Hans E. Kinck (1865-1926), auteur.

Vegard Ulvang, skiër.

Martin Schanke, rallycoureur.

[bewerk] Aardrijkskundige indeling

[bewerk] Het landschap

Het landschap van deze provincie wijkt op meerdere manieren af van de rest van Noorwegen. De fjorden zijn lang en open, gescheiden door vrij vlakke landtongen met steile kusten. Ten oosten van de Nordkapp zijn er geen rotseilanden meer te vinden. Tussen de kuststrook en de vrij laag gelegen Finnmarksvidda zijn oude zandsteenformaties gevouwen en omhoog gedrukt. Zodoende zijn de Gaissen, een rij piramidevormige bergen, ontstaan.

[bewerk] Kustzone

Ongeveer de helft van de bevolking woont aan de kust. Hier zijn ook de drie stadsgemeenten, Hammerfest, Vardø en Vadsø gelokaliseerd. Visserij is de voornaamste bron van inkomen. Het klimaat is hier strenger dan in het binnenste van de fjorden, ondanks de Golfstroom.

[bewerk] Overgangszone

In het binnenste van de fjorden is een zachter klimaat te vinden dan aan de kust of op de hoogvlaktes (vidda). Aan de kust is het klimaat strenger. In deze zachtere zone zijn drie grote plaatsen gelegen, Alta, Lakselv en Kirkenes. De vornaamste bronnen van inkomen zijn hier veeteelt en mijnbouw.

[bewerk] Hoogvlakte

De Finnmarksvidda beslaat 36% van het areaal van Finnmark, hier woont ongeveer 7% van de bewoners van deze provincie. De grootste plaatsen zijn Kautokeino (Guovdageaidnu) en Karasjok (Kárášjohka). De mensen leven hier hoofdzakelijk van rendier-teelt, landbouw, jacht en visserij.

[bewerk] Klimaat

Vardø is de enige Noorse stadsgemeente gelegen in de arctische zone, hetgeen betekent dat de gemiddelde temperatuur voor de warmste maand van het jaar onder 10°C is. De overige kust wordt ook niet veel warmer 's zomers, maar dank zij de golfstroom ook niet extreem koud 's winters. Daarentegen kunnen de temperaturen op de Finnmarksvidda zo laag worden als -40° en -50°C. Karasjok heeft het kouderecord van Noorwegen, er werd -51,4°C gemeten op 1 januari 1886. De winterstormen zijn het ergst aan de kust, hierdoor worden de wegen over de bergen geregeld gesloten. De muggen vormen 's zomers een ware plaag, in het bijzonder op de hoogvlakte, waar het ook vaak warmer wordt dan 20°C.

[bewerk] Cultuur en geschiedenis

Het oude gebied Finnmork bevatte ook een deel van Troms naast noordelijk Finland en de schiereiland Kola. Finnmork was ongeveer 8 keer grooter dan de huidige provincie en werd voornamelijk bevolkt door de Saami die belasting moesten betalen aan zowel de Noren als de Zweden en de Russen.

Noren gingen in deze provincie vanaf ongeveer 1300 wonen, toen Haakon Magnusson Vardøhus vesting liet bouwen. Deze is nog steeds in het bezit van de Noorse Marine. Vanaf ongeveer 1500 begonnen de Russen zich er te vestigen. Kautokeino, Karasjok, Polmak, Utsjok en grote gebieden verder oost werden tussen 1326 en 1826 door Noorwegen en Rusland samen beheerd.

Er zijn verschillende "cultuurschatten" in deze provincie, zoals "Lille-Moskva" (Klein Moskou) (Kiberg/Vardø), de weg naar Hamningberg te Båtsfjord die door een maanlandschap voert. Toch is het doel voor de meeste toeristen Nordkapp. Sinds er een tunnel geopend is naar Honningsvåg is Nordkapp beter bereikbaar.

In het westen is Hammerfest gelegen, de noordlijkste stad van Noorwegen. De grootste stad van Finnmark is Alta. Bij die stad zijn rotstekeningen te vinden die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan. Er zijn ook archeologische vondsten gedaan van de zogenaamde Komsa kultuur.

[bewerk] Saami

De hoofdstad van de Saami is Kárášjohka (Karasjok) waar ook het Sameting, het Samische parlement, is gelegen. De Noorse staatsomroep zendt vanuit deze stad ook Sameradio (radiouitzendingen in het Samisch) uit.

Veel van de Noorse Saami wonen in Finnmark en Troms; er wordt door onderzoekers gedacht dat dit volk er al 2000 jaar of langer woont. Zowel de provincie zelf als 5 gemeenten in Finnmark (plus Kåfjord/Troms) hebben officiële namen in het Samisch en in het Noors.

[bewerk] De districten van Finnmark

Vest-Finnmark (West)

Alta, Hammerfest, Hasvik, Loppa, Kvalsund, Måsøy en Nordkapp.

Øst-Finnmark (Oost)

Berlevåg, Båtsfjord, Gamvik, Lebesby, Unjárgga Gielda / Nesseby, Sør-Varanger, Deanu gielda / Tana, Vadsø en Vardø

Indre Finnmark (Innere)

Guovdageaidnnu suohkan / Kautokeino, Kárášjohka-Karasjok en Porsángjju Gielda / Porsanger.

[bewerk] Demografie

Ondanks maatregelen van de overheid (belastingsvoordelen en korting op de studieschuld voor wie in Finnmark gaat wonen) daalt het inwonersaantal gestaag (sinds 1975 met ongeveer 8%), een trend die zich lijkt voort te zetten. Voor veel mensen is het wonen in deze provincie dan ook een springplank voor een betere carrière in het zuiden, aangezien hoger opgeleiden vrij snel een goede baan kunnen vinden om ervaring op te doen.

In Finnmark worden 4 talen officieel gebruikt. Naast Noors (Riksmål) en Samisch wordt ook Kvensk en Russisch gesproken. Kvensk (of Fins) is de taal van de Finse minderheid in Nord-Varanger (te Nesseby en Vadsø). De Kvenen zijn genetisch verwant aan de bewoners van de Finse provincie Kainuu.

Finnmark is ook de oude naam voor Lapland in Zweden, die nog door sommige bewoners in deze regio wordt gebruikt. Deze naam is afkomstig van de expedities van Linné in deze regio in de 18e eeuw.

Het is niet ongebruikelijk dat gemeente- en plaatsnaamborden alle vier de talen bevatten. Russisch is ook een nieuwe immigrantentaal in het oosten van Finnmark. Noors-Russische straatnaamborden zijn bijvoorbeeld niet ongewoon in Kirkenes, evenals wegbewijzering in het Russisch in het grensgebied met Rusland.

[bewerk] Economie

De rendierteelt is niet meer de belangrijkste bron van inkomen voor Finnmark. De visserij is nog steeds vrij belangrijk, maar door het uitbouwen van het Snehvitveld bij Hammerfest hoopt Finnmark andere (olie)bronnen van inkomen aan te boren. Er wordt grote bronnen verwacht in de Barentszzee als er toestemming wordt gegeven om er te boren. Verder is het toerisme een belangrijke bron van inkomsten.

[bewerk] Verkeer

De E6 loopt door de provincie van Alta tot Kirkenes, alwaar de langste noorse europaweg eindigt. Gezien de In deze provincie ligt, net zoals in Hordaland, een begin- en eindpunt voor Hurtigruten, een goederen- en passagiers- schipsroute. Hiernaast zijn er veel regionale vliegvelden met korte banen langs de hele kust. Haast iedere grotere dorp/plaats heeft een vliegveld, zonder deze waren waarschijnlijk veel meer van deze plaatsen ontvolkt.

[bewerk] Het wapen

Het wapen werd aangenomen bij Koninklijk besluit in 1967. Het motief is een gouden burcht tegen een zwarte achtergrond. De burcht is gekozen als een illustratie van Vardøhus vesting en het beschermen van de oost grens.

[bewerk] De provinciale bloem

Provincie-bloem Finnmark

De vrucht van de kruipbraam (Rubus chamaemorus), in het Noors Multe, is een van de symbolen van Finnmark. Deze plant groeit in moerassen met een zure bodem (pH tussen 3,5 en 4,5) op het noordelijk halfrond tussen 44°N en 78°N. In Europa komen ze vooral voor in de nationale parken van Noorwegen, Zweden en Finland. De Noorse Botanische Vereniging) onderstreept dat de bes van deze plant kan worden gebruikt, niet de plant of de bloem zelf.

[bewerk] Externe links

		Provincie Finnmark - Gemeenten
Alta \| Båtsfjord \| Berlevåg \| Gamvik \| Hammerfest \| Hasvik \| Karasjok (Kárášjohka) \| Kautokeino (Guovdageaidnu) \| Kvalsund \| Lebesby \| Loppa \| Måsøy \| Nesseby (Unjárga) \| Nordkapp \| Porsanger \| Sør-Varanger \| Tana (Deatnu) \| Vadsø \| Vardø
Finnmark \| Noorse Provincies

		Noorse Provincies
Akershus \| Aust-Agder \| Buskerud \| Finnmark \| Hedmark \| Hordaland \| Møre og Romsdal \| Nordland \| Nord-Trøndelag \| Oppland \| Oslo \| Østfold \| Rogaland \| Sogn og Fjordane \| Sør-Trøndelag \| Telemark \| Troms \| Vest-Agder \| Vestfold
Noorwegen

Categorie: Provincie van Noorwegen