Erosie
Erosie is het proces van slijtage van een vast oppervlak waarbij materiaal wordt verplaatst. Op Aarde gebeurt erosie vooral door de werking van wind, stromend water, ijs, maar ook ongewonere vormen van erosie zijn mogelijk als gevolg van vulkanisme en inslagen.
Erosie moet niet verward worden met verwering. Het verschil tussen erosie en verwering is dat bij erosie de grond verplaatst wordt, terwijl bij verwering de grond wel in stukjes breekt (mechanische verwering) of chemisch verandert (chemische verwering) maar op dezelfde plaats blijft.
Het is een fenomeen met een natuurlijke oorzaak dat in ieder geologisch tijdperk optreedt. Menselijke activiteiten kunnen het erosieproces sterk beïnvloeden. Sinds de jaren 2000 is een sterke toename van water- en modderoverlast in heel West-Europa merkbaar.
Inhoud |
[bewerk] Erosie door water
Erosie door water is een proces waarbij bodemdeeltjes door de impact van regendruppels en afstromend water worden losgemaakt en getransporteerd, hetzij laagsgewijs over een grote oppervlakte, hetzij geconcentreerd in geulen of ravijnen. Dit leidt onder meer tot een afname van de bodemkwaliteit en -productiviteit, maar ook tot belangrijke schade door modderoverlast in stroomafwaarts gelegen (woon)gebieden. Water kan verder nog een breekeffect meebrengen. Als gevolg van het achterblijven van water in kleine openingen kan in een vorstperiode - door de eigenschappen van - het water uitzetten en daarmee de breuk verder vergroten!
[bewerk] Erosie door bewerking
Bodemerosie door bewerking ontstaat wanneer een akker op een helling geploegd wordt. Tijdens het ploegen zullen de bodemdeeltjes opgetild worden door de ploeg, om daarna terug te vallen. Bij dit terugvallen zullen de bodemdeeltjes door de zwaartekracht lager op de helling terechtkomen dan ze oorspronkelijk lagen. Deze vorm van erosie zorgt voornamelijk voor erosie bovenaan de akker, terwijl er onderaan de akker voornamelijk sedimentatie plaats heeft. Ook zullen convexiteiten en concaviteiten binnen in de akkers weggewerkt worden. Het belangrijkste gevolg is de afname van de bodemkwaliteit.
[bewerk] Erosie door lucht
Erosie van de bodem door lucht vindt plaats als gevolg van de kracht van de wind, die zand van het oppervlak mee kan nemen. Het kan gebeuren dat de oppervlakte afschuurt en een sterke laag kan verdwijnen, waardoor het landschap kwetsbaarder wordt. Het landschap, denk maar aan zandverstuivingen kan het landschap in meer en mindere mate voortdurend laten veranderen.
[bewerk] Erosie op hellingen
Wanneer kale aarde op een heuvel ligt en het regent, dan stroomt met het water grond langs het oppervlak naar beneden. Wanneer die grond beplant is, wordt de grond door de begroeiing vastgehouden. Ook het water krijgt minder kans om te stromen; het krijgt de kans om in de grond te infiltreren.
[bewerk] Beheersmaatregelen
Er zijn diverse beheersmaatregelen om erosie te voorkomen. Een belangrijke factor is het in stand houden van de begroeiing en het voorkomen van stromend water.
Beheersmaatregelen bij natuurlijke begroeïng:
- het niet in een keer rooien van een bos perceel
- op zeer steile heuvels en bergen, het aanplanten van bomen, alsook het reduceren van bomen tot hakhout: hierdoor valt de boom niet om wat de daarbij behorende erosie voorkomt.
Wanneer op heuvels landbouw bedreven wordt, dan zijn de volgende beheersmaatregelen mogelijk:
- ploegen volgens de hoogtelijnen -dit zorgt wel voor een hoger sproeistofverbruik wegens de gewijzigde druk op de linker of rechterkant van de sproeiinstalatie-.
- het snel herbeplanten van braakliggende grond. (zeker in de winter en tijdens de regenseizoenen)
- het bouwen van dammen langs de hoogtelijnen om de grond vast te leggen (bijvoorbeeld zoals bij sawahs)
- het plaatsen van stroken groen langs een hoogtelijn om de grond en het water in op te vangen.
- overgaan tot "niet kerende" landbouw (dus niet ploegen) hetgene een sterk verlaagde opbrengst met zich meebrengt in combinatie met hogere kosten voor onkruidbestrijding (dit gaat niet biologisch in vb: granen, erwten,... omdat er planten instaan die men niet "biologisch" verwijderen kan zoals: moederkoren en zwarte nachtschade)Dit alles resulteerd voor vele landbouwers in een faillissement.
- het plaatsen van opvangbekkens waarin het water tot rust komt en de grond neerslaat, met als nadeel het risico op overstromingen (de grond in de opvangbekkens wordt toegedrukt door het water en wordt onbruikbaar en vrijwel ondoorlaatbaar).
