Christine de Pizan
Christine de Pizan of Pisan (Venetië ca. 1364 – klooster van Poissy ca. 1430) was een Frans schrijfster, die nadat ze reeds op 25-jarige leeftijd weduwe was geworden, boeken schreef om haar gezin te onderhouden. Ze was daarmee een van de eerste vrouwen die een professionele literaire carrière begon, een uitzonderlijke keuze in de door mannen gedomineerde middeleeuwse samenleving. Feministen beschouwen haar als een voorvechtster van vrouwenemancipatie.
[bewerk] Levensloop
De meeste informatie over het leven van Christine de Pizan kennen we uit haar werk, dat voldoende gegevens bevat om haar levensloop te kunnen volgen. Alhoewel haar geboortejaar een twistpunt blijft, gaat men er van uit dat ze in 1364 werd geboren in Venetië. Haar vader Thomas de Pizan was als medicus en astroloog verbonden aan de universiteit van Bologna, maar vertrok in 1365 naar het hof te Parijs op verzoek van de Franse koning Karel V, die hem een baan had aangeboden als lijfarts en astroloog. In 1368 volgde zijn gezin hem naar Frankrijk, waaronder ook Christine.
Op vijftienjarige leeftijd trouwde ze met de edelman Etienne du Castel. Alhoewel het huwelijk door haar ouders was gearrangeerd, bleek Etienne een goede huwelijkskandidaat: hij was niet uitgezocht op materieel vermogen, maar op zijn karakter. Hun huwelijk was gelukkig en al snel kreeg het echtpaar drie kinderen. Etienne verwierf zich een functie aan het hof als secretaris en notaris.
Toen sloeg echter het noodlot toe, want binnen enkele jaren verloor Christine haar dierbaren. Eén van haar zoons stierf jong, vervolgens overleed haar vaders beschermheer Karel V, waarna Thomas de Pizan in 1385 zelf stierf, ten slotte gevolgd door Etienne, die in 1390 plotseling overleed. Op Christine rustte de zware taak voor het inkomen te zorgen van het gezin. Ze nam echter een opmerkelijk besluit: ze koos voor het schrijverschap om in haar levensonderhoud te voorzien.
Deze beslissing kwam niet uit de lucht vallen. Ten eerste had Christine een goede opleiding genoten aan het hof van Karel V, want haar vader stond toe dat ze de lessen bijwoonde die hij gaf aan haar jongere broers. Daarnaast was ze bekend in kringen aan het hof, hetgeen haar gemakkelijk opdrachten verschafte van hooggeplaatste personen als de hertogen van Bourgondië en Isabella van Beieren. Het hof fungeerde als haar broodwinning.
Na de Slag bij Azincourt in 1415 (ten tijde van de Honderdjarige Oorlog) en de daaropvolgende bezetting van Parijs door de Engelsen, trok Christine zich terug in een klooster. Haar exacte sterfdatum noch de omstandigheden van haar dood zijn bekend, maar ze stierf waarschijnlijk rond 1430.
[bewerk] Werk
Christine de Pizan kon voor haar werken putten uit de enorme collectie boeken aanwezig in de koninklijke bibliotheek aan het hof, die ze wederom dankzij haar goede contacten kon betreden. Voor zover haar vader tijdens zijn de lessen nog geen aandacht had besteed aan het oeuvre van enkele klassieke auteurs, bood de koninklijke bibliotheek haar ruimschoots de gelegenheid deze auteurs te lezen. Karel V had namelijk vele werken uit het Latijn laten vertalen naar het Frans, zodat ze voor een groter publiek toegankelijk waren. Het is bekend dat onder meer vertalingen van de Bijbel, Augustinus' De Civitate Dei en een groot aantal klassieke auteurs, waaronder Aristoteles, deel uitmaakten van de collectie.
Een analyse van haar oeuvre laat zien dat bijbelse verhalen en de klassieke mythologie de voornaamste inspiratiebron voor Christine waren. Ze verwijst herhaaldelijk naar deze verhalen en citeert daarnaast klassieke auteurs als Cicero, Seneca en Ovidius.
Haar omvangrijke oeuvre bestaat uit lyriek, poëzie en proza. In haar beginperiode schreef ze vooral lyriek, onder meer de Cent ballades (ca. 1395-1400). In opdracht van Filips de Stoute van Bourgondië schreef ze een biografie over Karel V, het Livre des Fais et bonnes Meurs du sage roy Charles V. Door haar stellingname tegen het antifeminisme van middeleeuwse schrijvers als Jean de Meung raakte ze verwikkeld in een literaire polemiek, de Querelle du Roman de la Rose. Later schreef ze Livre de la Cité des Dames ter verdediging van de vrouwen en het vervolg Le Livre des trois Vertus als handleiding voor de opvoeding van meisjes uit alle standen.
[bewerk] Livre de la Cité des Dames
Haar belangrijkste werk is het Livre de la Cité des Dames (Boek van de stad der vrouwen), geschreven in 1405, een allegorie waarin ze het opneemt voor de vrouw. Christine beschrijft in dit boek hoe ze diep gekwetst was na het lezen van het werk van een zekere Mathéolus. Deze schrijver beledigt de vrouw en meent dat ze van nature zondig is. Diep bedroefd bidt Christine tot God, omdat ze zich afvraagt waarom ze als vrouw, en niet als man is geschapen. Als God een perfect wezen als de man kan scheppen, dan had hij de vrouw toch zeker ook volmaakt kunnen vormen? Op dat moment verschijnen drie vrouwen aan haar, gezonden door God: Rede, Rechtvaardigheid en Recht. Zij geven Christine de opdracht een stad te bouwen, waarin alle goede en deugdzame vrouwen bescherming kunnen vinden tegen de antifeministische cultuur. Vervolgens somt Christine allerlei vrouwen op uit zowel de bijbelse traditie als de klassieke mythologie, die als voorbeeld dienen van deze deugdzame vrouwen.
