Anja Joos

Antje Joos (Stuttgart, 30 april 1960 – Amsterdam, 5 oktober 2003) was een Duitse drugsverslaafde die doodgeschopt werd op - achteraf onterecht gebleken - verdenking van diefstal.

Joos groeide op in Düsseldorf, als oudste van vijf kinderen. Ze was twaalf toen ze ontdekte dat haar vader niet haar natuurlijke vader was. Joos ging drugs gebruiken en liep op haar dertiende van huis weg. Aanvankelijk verbleef ze in Essen. Omdat drugs in Amsterdam veel goedkoper waren, trok ze in het midden van de jaren zeventig met vier vrienden naar Amsterdam.
Haar ouders hadden haar toen al verstoten, omdat ze drugs gebruikte. In 1978 zagen Joos' ouders hun dochter nog een keer; sindsdien was er geen contact meer.

Joos verkocht in Amsterdam medicijnen op de zogeheten Pillenbrug en werkte er als straatprostituée. Eind jaren tachtig kreeg ze op humanitaire gronden een verblijfsvergunning; ze was toen onder meer verslaafd aan heroïne en cocaïne, en was HIV-positief. Het jaarlijks verlengen van haar verblijfsvergunning liet ze soms achterwege. Toen ze in de zomer van 2003, met andere verslaafden, onder leiding van het Amsterdamse drugspastoraat op bedevaart naar Lourdes reisde, was ze ook weer illegaal en had ze een forse huurschuld opgebouwd. Eind augustus 2003 ging het weer wat beter met Joos. Haar verblijfsvergunning was hersteld, ze ontving weer een uitkering, en haar schulden zouden worden gesaneerd.

Toen Joos op de avond van 5 oktober 2003 een supermarkt aan het Marie Heineken-plein in De Pijp verliet, werd ze door personeel van de winkel staande gehouden op verdenking van diefstal van een blikje bier. Er bleek niets aan de hand. Daarop zou Joos de medewerkers voor kutmarokkanen hebben uitgemaakt. Op straat volgde een vechtpartij, waarbij ook niet-medewerkers waren betrokken. Joos, als gevolg van haar levenswijze nauwelijks zwaarder dan 40 kilo, werd hierbij in elkaar getrapt. Haar belagers lieten haar op straat achter, waar zij korte tijd later overleed. Anja Joos werd 43 jaar.

In een stille tocht voor Joos, op 7 oktober 2003, liepen duizend mensen mee. Haar ouders werden in Duitsland opgespoord, maar weigerden de begrafenis bij te wonen. Joos werd op 9 oktober 2003 begraven op de Amsterdamse begraafplaats Sint Barbara, op kosten van de Sociale Dienst. Een Marokkaanse medewerker van een stichting tegen racisme bood namens de Marokkaanse gemeenschap excuses aan voor haar dood. Joos ligt in een verzamelgraf dat in de zomer van 2003 is aangekocht door het Amsterdamse drugspastoraat.

In februari 2004 is in het plaveisel van het Gerard Douplein een gedenksteen aangebracht, op de plaats waar Joos stierf.

Acht verdachten zijn vervolgd in verband met de dood van Anja Joos. Op 16 november 2004 zijn, in hoger beroep, twee van hen vrijgesproken. De hoofdverdachte werd veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf, waarvan 1 jaar voorwaardelijk. De overige vijf verdachten werden allen veroordeeld tot zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf met een proeftijd van 2 jaar en een taakstraf van 240 uur. Het hof in Amsterdam was van mening dat de daders niet hadden kunnen voorzien dat hun handelwijze zou resulteren in de dood van het slachtoffer en ook dat zij niet uit waren geweest op wat uiteindelijk is gebeurd. Het hof vond daarnaast wel dat de daders welbewust een confrontatie met het slachtoffer hadden gezocht, waardoor er geweld op straat was ontstaan.