Steernbild
From Wikipedia
En Steernbild is een vun de 88 Rebeden, in de de Astronomie den Heben indeelt hett. In de Ümgangsspraak warrt de Begreep nich so formal bruukt un meent denn tomehrst en Koppel vun Steerns, de tosamen an den Nachtheben en Munster billt.
Dat gifft Steernbiller mit sehr hellen Steerns un ’n kloren Munster, de sehr bekannt sünd (t.B. den groten Boren oder den Orion). Annere Steernbiller hebbt nich so helle Steerns un keen Munster, wat licht to sehn is, un sünd denn ok nich so bekannt.
De Internatschonale Astronoomsche Union hett den Heben in 88 offizielle Steernbiller ünnerdeelt un hett ok de Grenzen dortwischen nipp un nau fastleggt. So höört jedeen Punkt an’n Heben to een vun disse Steernbiller. An'n Noordhimmel baseert se tomehrst op’n ole greeksche Traditschoon.
De Grenzen twischen de Steernbiller hett Eugène Delporte 1930 maakt. He hett se pielliek un waagrecht op Lienen vun lieke Rektaszension oder lieke Deklinatschoon leggt. He hett dat för de Epoch B1875.0 maakt. Siet disse Tiet hett de Präzeschoon vun de Equinoxen dorto föhrt, dat sik disse Grenzen ’n beten verschaven hebbt un so sünd se vundaag nich mehr heel pieeliek un waagrecht. Mit de Tiet warrt disse Ünnerscheed ok noch grötter warrn.
De Steerns, de in en Steernbild blangenanner staht, hebbt tomehrst astronoomsch nix mitenanner to doon. Dat lett blots vun de Eer so, as wenn se dicht tosamen staht. Se köönt aber ok vele Lichtjohren vunenanner af ween.
De Indelen vun de Steerns in Steernbiller passeert to ’n groten Deel na de Mischen ehr Beleben. Ünnerscheedliche Kulturen hebbt ünnerscheedliche Steernbiller funnen.
Inholtsverteken |
[Ännern] Geschicht vun de Steernbiller
Unse aktuelle List vun de Steernbiller baseert op den röömschen Astronom Ptolemäus, de in Alexandria in Ägypten leev. (He weer mit de greekschen Dynastie vun ägyptischen Königen, de Ptolemäer aber nich verwandt.)
Vun Grekenland ut kann een ’n Deel vun den Süüdheben nich sehn. De nedderlännschen Navigatoren Pieter Dirkszoon Keyser un Frederick de Houtman hebbt in den 16. Johrhunnert för dissen Deel vun den Heben twölf Steernbiller maakt. Johann Bayer hett de denn in sien Steernkatalog opnahmen.
[Ännern] Steernnaams
För alle modernen Steernbiller gifft dat latiensche Naams un dat gifft Steerns, för de een den Genitiv vun dissen Naam bruukt. So heet to’n Bispeel de Sirius ok „Alpha Canis Majoris“. Alpha meent hier, dat disse Steern de hellste Steern in’t Steernbild vun den „groten Hund“ (Canis Major) is. De tweethellste Steern heet denn „Beta Canis Majoris“ un so wieder. Disse Genitiv warrt na de Regeln vun de latiensche Sprak maakt un wokeen disse Spraak un disse Regeln nich kennt, de mutt de Genitivformen lehren.
[Ännern] List vun de 88 Steernbiller
| latiensch Naam | plattdüütsch Naam | Afkörten | latiensch Genitiv | Hööftsteern | fastleggt vun |
|---|---|---|---|---|---|
| Andromeda | Andromeda | And | Andromedae | Alpheratz (Sirrah) | Ptolemäus |
| Antlia | Luftpump | Ant | Antliae | Lacaille | |
| Apus | Paradiesvagel | Aps | Apodis | Plancius | |
| Aquarius | Watermann | Aqr | Aquarii | Sadalmelik | Ptolemäus |
| Aquila | Aadler | Aql | Aquilae | Atair | Ptolemäus |
| Ara | Altor | Ara | Arae | Ptolemäus | |
| Aries | ?? | Ari | Arietis | Hamal | Ptolemäus |
| Auriga | Föhrmann | Aur | Aurigae | Capella | Ptolemäus |
| Bootes | Boorhöder | Boo | Bootis | Arcturus | Ptolemäus |
| Caelum | ?? | Cae | Caeli | Lacaille | |
| Camelopardalis | Giraff | Cam | Camelopardalis | Plancius | |
| Cancer | Kreeft | Cnc | Cancri | Acubens | Ptolemäus |
| Canes Venatici | Jagdhunnen | CVn | Canum Venaticorum | Cor Caroli | Hevelius |
| Canis Major | Groot Hund | CMa | Canis Majoris | Sirius | Ptolemäus |
| Canis Minor | Lütt Hund | CMi | Canis Minoris | Prokyon | Ptolemäus |
| Capricornus | Steenbuck | Cap | Capricorni | Deneb Algedi | Ptolemäus |
| Carina | Kiel | Car | Carinae | Canopus | Lacaille |
| Cassiopeia | Cassiopeia | Cas | Cassiopeiae | Schedir | Ptolemäus |
| Centaurus | Zentaur | Cen | Centauri | Rigil Kentaurus | Ptolemäus |
| Cepheus | Kepheus | Cep | Cephei | Alderamin | Ptolemäus |
| Cetus | Waal | Cet | Ceti | Deneb Kaitos | Ptolemäus |
| Chamaeleon | Chamäleon | Cha | Chamaeleontis | Plancius | |
| Circinus | Passer | Cir | Circini | Lacaille | |
| Columba | Duuv | Col | Columbae | Phakt | Plancius |
| Coma Berenices | Berenike ehr Hoor | Com | Comae Berenices | Diadem | Ptolemäus |
| Corona Australis | Süden Kroon | CrA | Coronae Australis | Alfecca Meridiana | Ptolemäus |
| Corona Borealis | Noorden Kroon | CrB | Coronae Borealis | Alphekka (Gemma) | Ptolemäus |
| Corvus | Raav | Crv | Corvi | Alchiba | Ptolemäus |
| Crater | Beker | Crt | Crateris | Alkes | Ptolemäus |
| Crux | Krüüz | Cru | Crucis Australis | Acrux | Plancius |
| Cygnus | Swaan | Cyg | Cygni | Deneb | Ptolemäus |
| Delphinus | Delfin | Del | Delphini | Sualocin | Ptolemäus |
| Dorado | ?? | Dor | Doradus | Plancius | |
| Draco | Draken | Dra | Draconis | Thuban | Ptolemäus |
| Equuleus | Fahlen | Equ | Equulei | Kitalpha | Ptolemäus |
| Eridanus | Eridanus | Eri | Eridani | Achernar | Ptolemäus |
| Fornax | Aven | For | Fornacis | Fornacis | Lacaille |
| Gemini | Tweeschen | Gem | Geminorum | Castor | Ptolemäus |
| Grus | Kraan | Gru | Gruis | Al Nair | Plancius |
| Hercules | Herkules | Her | Herculis | Ras Algethi | Ptolemäus |
| Horologium | Pennelklock | Hor | Horologii | Lacaille | |
| Hydra | Waterslang | Hya | Hydrae | Alphard | Ptolemäus |
| Hydrus | Lütte Waterslang | Hyi | Hydri | Plancius | |
| Indus | Inder | Ind | Indi | Plancius | |
| Lacerta | Eerdkrüper | Lac | Lacertae | Hevelius | |
| Leo | Lööv | Leo | Leonis | Regulus | Ptolemäus |
| Leo Minor | Lütt Lööv | LMi | Leonis Minoris | Praecipua | Hevelius |
| Lepus | Haas | Lep | Leporis | Arneb | Ptolemäus |
| Libra | Waag | Lib | Librae | Zuben Elgenubi | Ptolemäus |
| Lupus | Wulf | Lup | Lupi | Ptolemäus | |
| Lynx | ?? | Lyn | Lyncis | Hevelius | |
| Lyra | Lier | Lyr | Lyrae | Wega | Ptolemäus |
| Mensa | Tafelbarg | Men | Mensae | Lacaille | |
| Microscopium | Mikroskop | Mic | Microscopii | Lacaille | |
| Monocerus | Eenhoorn | Mon | Monocerotis | Plancius | |
| Musca | Fleeg | Mus | Muscae | Plancius | |
| Norma | Winkelmaat | Nor | Normae | Lacaille | |
| Octans | Oktant | Oct | Octantis | Lacaille | |
| Ophiuchus | Slangdräger | Oph | Ophiuchi | Ras Alhague | Ptolemäus |
| Orion | Orion | Ori | Orionis | Beteigeuze | Ptolemäus |
| Pavo | Pageluun | Pav | Pavonis | Joo Tseo (Peacock) | Plancius |
| Pegasus | Pegasus | Peg | Pegasi | Markab | Ptolemäus |
| Perseus | Perseus | Per | Persei | Mirphak (Algenib) | Ptolemäus |
| Phoenix | Phoenix | Phe | Phoenicis | Ankaa | Plancius |
| Pictor | Maler | Pic | Pictoris | Lacaille | |
| Piscis Austrinus | Süden Fisch | PsA | Piscis Austrini | Fomalhaut | Ptolemäus |
| Pisces | Fisch | Psc | Piscium | Alrischa | Ptolemäus |
| Puppis | Achtersteven | Pup | Puppis | Naos | Lacaille |
| Pyxis | Kompass | Pyx | Pyxidis | Lacaille | |
| Reticulum | Nett | Ret | Reticuli | Lacaille | |
| Sagitta | Piel | Sge | Sagittae | Sham | Ptolemäus |
| Sagittarius | Schütt | Sgr | Sagittarii | Rukbat | Ptolemäus |
| Scorpius | Skorpion | Sco | Scorpii | Antares | Ptolemäus |
| Sculptor | ?? | Scl | Sculptoris | Lacaille | |
| Scutum | Schild | Sct | Scuti | Hevelius | |
| Serpens | Slang | Ser | Serpentis | Unukalhai | Ptolemäus |
| Sextans | Sextant | Sex | Sextantis | Hevelius | |
| Taurus | Bull | Tau | Tauri | Aldebaran | Ptolemäus |
| Telescopium | Teleskop | Tel | Telescopii | Lacaille | |
| Triangulum Australe | Süden Dreeeck | TrA | Trianguli Australis | Atria | Plancius |
| Triangulum | Dreeeck | Tri | Trianguli | Metallah | Ptolemäus |
| Tucana | Tukan | Tuc | Tucanae | Plancius | |
| Ursa Major | Groot Boor | UMa | Ursae Maioris | Alioth | Ptolemäus |
| Ursa Minor | Lütt Boor | UMi | Ursae Minoris | Polaris | Ptolemäus |
| Vela | Segel | Vel | Velorum | Suhail al Muhlif | Lacaille |
| Virgo | Jumfer | Vir | Virginis | Spica | Ptolemäus |
| Volans | Flegen Fisch | Vol | Volantis | Plancius | |
| Vulpecula | Voss | Vul | Vulpeculae | Hevelius |
| Klören: | Noordheben | Süüdheben |
