کتانا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

کاتانا (یا کِتانا) (ژاپنی: 刀، انگلیسی: Katana) نام یک نوع شمشیر ژاپنی است که از قرن 13 میلادی مورد استفاده سامورایی‌های ژاپن بوده‌است. لغت کتانا در زبان ژاپنی باستان به معنی شمشیر است.

یک کاتانا مربوط به سده‌های 16 و 17 به‌همراه سایا.

از ویژگیهای بارز کتانا شکل زیبای آن و استحکام خارق العاده‌اش است. در طول تاریخ شکل آن تغیرات مختصری یافته ولی اصول پایه آن همچنان بدون تغیر مانده‌است. از جمله ویژگی‌های کتانا می‌توان به شکل منحنی تیغه آن اشاره کرد. همچنین یک طرف شمشیر (لبه داخلی آن) بسیار تیز است و اصولا قسمت عقب سطح شمشیر از قسمت تیز و برنده آن کلفت‌تر است.

کتانا اصولا برای بریدن اجزا بدن طراحی شده تا زخمی کردن دشمن، به همین دلیل هر تیغه آن به شکل خاصی طراحی شده است تا قدرت برندگی آن هر چه بیشتر اثر‌گذار باشد.

دسته کاتانای سده نوزدهمی که به یک سفیر اعطاء شده بود.

فهرست مندرجات

۱ تقسیم بندی شمشیرهای ژاپنی
۲ نام چند تن از معروف‌ترین سازندگان کتانا
۳ جستارهای وابسته
۴ منابع

[ویرایش] تقسیم بندی شمشیرهای ژاپنی

شمشیرهای ژاپنی اصولا بر چهار پایه طبقه بندی و تقسیم می‌شوند.

[ویرایش] تقسیم بندی بر پایه اندازه تیغه آن

تمام شمشیرهای ژاپنی بر این پایه تولید می‌شوند. چیزی که شمشیرهای ژاپنی را از یکدیگر متمایز می‌کند طول تیغه آن است. شمشیرهای ژاپنی با واحد شکو (Shaku) اندازه‌گیری می‌شوند. (1 شکو = تقریبا برابر است با 30.3 سانتی متر و یا 11.93 اینچ) همچنین برای دقت بیشتر هر "سان", "بو" و "رین" (به ترتیب برابر با یک دهم, یک صدم و یک هزارم شکو) مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال:

- تیغه کمتر از یک شکو (30 سانتی متر) یک تانو (خنجر) نامیده می‌شود.
- تیغه بزرگتر بین یک تا دو شکو (یعنی بین 31 تا 61 سانتی متر) شوتو (شمشیر کوتاه) نامیده می‌شود. معروف‌ترین انواع شوتو شمشیرهای واکیزاشی و کوداچی هستند.
- تیغه بلندتر از دو شکو (61 سانتی متر) دایتو (شمشیر دراز) نامیده میشود. شمشیرهای کتانا در این بخش قرار می‌گیرند که متداول‌ترین نوع شمشیر ژاپنی هستند.
- تیغه بلندتر از سه شکو (90 سانتی متر) آداچی و یا نوداچی خوانده می‌شوند. اینگونه شمشیرها کاربرد کمتی دارند و استفاده چندانی ندارند.

[ویرایش] تقسیم بندی بر پایه نوع سبک رزمی مدرسه سامورایی و استان سازنده آن

از نوع شمشیر ژاپنی، می‌توان به محل ساخت و مدرسه سامورائی که شمشیر در آن ساخته شده‌است پی برد.

در واقع هر شش مدرسه معروف و صاحب سبک سامورائی, یعنی; مدرسه سوشو, مدرسه یاماتو, مدرسه بیزن, مدرسه یاماشیرو, مدرسه مینو و مدرسه واکیمونو که هر کدام در استانهایی به همین نام متمرکز بودند, به خاطر خواص منحسر به فرد شمشیرهای خود مشهور بودند. برای مثال شمشیرهایی که در استان مینو ساخته می‌شدند به خاطر قدرت بسیار بالای برندگی و یا شمشیرهای استان یاماتو به خاطر خسته نشدن دست و سبکی شمشیر معروف بودند.

همچنین هر یک از این مدارس امضاء مخصوص مدرسه خود را بر روی شمشیرهایشان حک میکردند.

[ویرایش] تقسیم بندی بر پایه سیر و زمان ساخت آن

- تا قبل از سال 978 میلادی: در این سال‌ها شمشیرهای "چوکاتو" و یا "جوکوتو" که دارای تیغه‌ای صاف و شکل‌های غیرمعمول و عجیب بودند، رواج بسیار داشتند.
- از 978 تا 1597 میلادی: در این سال‌ها شمشیرهای موسوم به "کوتو" متداول گشت. در این دوره تاریخی هنر شمشیرسازی ژاپن به شکوفایی قابل توجهی رسید. گونه‌های اولیه "کوتو" شکل‌های نامناسبی داشتند، به طوری که دسته‌های شمشیر شکلی منحنی‌وار داشت. این شمشیرها همچنین در ابتدا در دست کمی سنگین بودند ولی بعدها اشکالاتشان بهبود قابل توجهی یافت و تغییراتی اساسی در شکل کوتوها ایجاد شد.
- از 1597 تا 1760 میلادی: در این سال‌ها شمشیرهای موسوم به "شینتو" که به زبان ژاپنی به معنای "شمشیر جدید" بود متداول گشت. اما از لحاظ کیفیت، این شمشیرها در مقام پایین‌تری نسبت به شمشیرهای "کوتو" قرار داشتند و سامورایی‌های متمول همچنان از شمشیرهای "کوتو" استفاده می‌کردند.
- از 1760 تا 1876 میلادی: در این سال‌ها نوع جدید و بهبود یافته شمشیرهای "کوتو" طراحی و ساخته‌شد که اصولا "شین شینتو" یا "شمشیرهای جدید جدید" نام گرفتند. این شمشیرها از شمشیرهای "شینتو" کیفیتی بالاتر داشتند اما همچنان شمشیرهای "کوتو" حرف اول را می‌زدند.
- از 1876 تا امروز: بعد از وضع قانون هایتوره‌ای که حمل سلاح و شمشیر در میادین شهر را ممنوع می‌کرد, تیغه‌هایی که به صورت کارخانه‌ای ساخته می‌شدند را به صورتی استهزاء آمیز "گانتو" نامیدند. "گانتو"ها که بیشتر به شمشیرهای سواره نظام کشورهای فرانسه و انگلیس شبیهه بودند تا کتاناها (اگر چه "گانتو"ها شکل شمشیرهای کتانا را نیز تا حد زیادی حفظ می‌کردند) اندازه‌ای کوتاه‌تر از شمشیرهای "شینتو" و "شین شینتو" داشتند.