Αρχαία Αίγυπτος

Οι κυνηγετικοί και πολεμικοί θεοί αποκτούν τα χαρακτηριστικά της μετάβασης σε αγροτικές κοινωνίες.
Λατρεία του Μιν και του γερακόμορφου Ώρου, πιθανώς Λίβυας προέλευσης.
Τα αρχαία Αιγυπτιακά σε αυτή την περίοδο διαχωρίζονται από την υποτιθέμενη πρωτογλώσσα τους ως διακριτός κλάδος της ομάδας των χαμητοσημιτικών γλωσσών

Οι ηλιακές λατρείες καθίστανται αποκλειστικότητα της κυβερνώσας δυναστείας.

Η Μεγάλη Σφίγγα, στην Γκίζα, πιθανώς από τον Χεφρήνο.

Σαχουρέ
Νιουσέρ
Ουνίς

Εργαλεία και όπλα χαλκού. Χρήση του χρυσού και του αργύρου, Λάπις λάζουλι, απουσία νομίσματος.
Ανάπτυξη της αστρονομίας, της μηχανικής (για οικοδόμηση και άρδευση).

Η σύζυγος του Μεγάλου Ιερέα ταυτίζεται με την Άθωρ και αναπτύσσεται η κοσμογονία της Ηλιούπολης.
Εμφανίζονται για πρώτη φορά τα Κείμενα των πυραμίδων, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ουνίς.

Η μασταμπά της Τίυ στη Σαχάρα
Τοιχογραφίες και ανάγλυφα με σκηνές της καθημερινής ζωής
Η Πυραμίδα του Ουνίς στη Σαχάρα.

Οι κυβερνήτες των επαρχιών αυξάνουν την ισχύ τους και το αξίωμά τους γίνεται κληρονομικό.

Οι επαρχιακοί κυβερνήτες χρησιμοποιούν τις τοπικές λατρείες για να αυξήσουν τη δύναμή τους.
Ο πλούτος και η καλλιτεχνική δραστηριότητα αμβλύνονται, αλλά εν γένει διατηρούνται οι αρχαίες παραδόσεις.

Παρά την πολιτική αναταραχή ανθίζει η λογοτεχνία: Οδηγίες για τον Βασιλέα Μερυκάρε, Νουθεσίες του Ιπούβερ.

Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στις Θήβες στην Άνω Αίγυπτο.
Ίδρυση του Μέσου Βασιλείου.

Τοιχογραφίες με θέματα της καθημερινής ζωής.

Σέσωστρις Α'
Αμενεμχέτ Β'
Σέσωστρις Β'
Σέσωστρις Γ'
Αμενεμχέτ Γ'
Αμενεμχέτ Δ'
Νεφρουσομπέκ

Οι τοπικοί κυβερνήτες διατηρούν την ισχύ τους, όπως και η τάξη της αριστοκρατίας και το θρησκευτικό ιερατείο. Η αποκέντρωση λειτουργεί καταλυτικά για την προστασία της Αιγύπτου από την εισβολή νομάδων (από Νουβία και Ασία).
Εφαρμόζεται σύστημα συμβασιλείας από τον Αμενεμχέτ Β' και το διεθνές εμπόριο αποκτά ισχύ.
Η Νουβία (Κους) υπό αιγυπτιακή διακυβέρνηση.
Εξόρυξη καλλαΐτη στη χερσόνησο του Σινά.
Αναπτύσσονται τα συστήματα άρδευσης και αποξήρανσης της γης (Φαγιούμ) από τον Αμενεμχέτ Γ'.
Γενική ευημερία. Η αρχιτεκτονική των ναών γίνεται περιπλοκότερη.

Ανάπτυξη της πίστης στην κρίση των νεκρών. Ο Άμων προβάλλει ως μείζων θηβαϊκή θεότητα. Λατρεία της σύνθετης θεότητας, Άμων-Ρα.
Ο Σεμπέκ γίνεται θεός των Φαραώ.
Συντίθεται το Ιστορία του Σινουχέ
Τα μέσα Αιγυπτιακά, ως καθομιλούμενη γλώσσα του Μέσου Βασιλείου.

Πυραμίδα και Λαβύρινθος (ταφικός ναός) του Αμενεμχέτ Γ' στην όαση Χαουάρα του Φαγιούμ.
Στις Θήβες αρχίζει η οικοδόμηση της μεγάλης πυραμίδας του Καρνάκ (χρειάστηκαν περισσότερα από 1.000 χρόνια για την ολοκλήρωσή της).
Σύμπλεγμα ναών αφιερώνεται στον Άμωνα-Ρα.
Υπόγειοι τάφοι λελατομημένα μνημεία.

Ξένοι κατακτητές (το σημιτικό φύλο των Υξώς) εισβάλλουν στην Αίγυπτο χάρη στην χρήση του πολεμικού άρματος

Τούθμωσις Α'
Τούθμωσις Β' και Χατσεψούτ
Τούθμωσις Γ'
Αμενχοτέπ Β' (Αμένοφις)
Τούθμωσις Δ'
Αμενχοτέπ Γ'
Αμενχοτέπ Δ' (Ακενατόν και Νεφερτίτι
Σμενκαρέ
Τουταγχαμών
Άι
Χορεμχέμπ

Η αυτοκρατορία που εγκαθιδρύει ο Τούθμωσις Γ' εκτείνεται πέραν του Ευφράτη. Ο διαρκώς αυξανόμενος πλούτος διοχετεύεται στην οικοδόμηση μνημείων.
Εισροή χρυσού, άργυρου και ελεφαντόδοντου από την Νουβία. Τα κατακτημένα εδάφη χάνονται στην περίοδο βασιλείας του Ακενατόν.

Οι Πινακίδες της Τελ ελ Αμάρνα αφηγούνται τη βασιλεία του Αμενχοτέπ Γ' και του Ακενατόν. Βίαιη εκδίωξη και καταστολή του Ατενισμού. Η συντηρητική θρησκευτική άποψη ενδυναμώνεται περαιτέρω και επεκτείνεται στην τέχνη. Η δύναμη του θηβαϊκού ιερατείου του Άμωνα-Ρα εξασφαλίζεται από τον Χορεμχέμπ.
Τα Νέα ή Ύστερα Αιγυπτιακά γίνονται η γλώσσα του Νέου Βασιλείου

Κοιλάδα των Ευγενών (τάφος του Σενοφέρ) και Κοιλάδα των Βασιλισσών - μικρότεροι λαξευμένοι τάφοι σε βράχο. Ο ναός της Χατσεψούτ στο Ντέιρ ελ-Μπάχρι.
Ναός του Τούθμωσι Γ' στο Μεντινέτ Χαμπού, Κολοσσοί του Μέμνωνα.
Ναός του Άμωνα στο Λούξορ, από τον Αμενχοτέπ Γ', συνδέεται με τον Μεγάλο Ναό του Καρνάκ με λεωφόρο 2 χιλιομέτρων με Σφίγγες
Ξεκινά η οικοδόμηση του Σεραπείου, ως ταφικού μνημείου για τους ταύρους του Άπι στη Σαχάρα.
Οικοδομείται το ανάκτορο του Ακενατόν και λαξευμένοι τάφοι στην Τελλ ελ Αμάρνα.

Σέτι Α'
Ραμεσής Β' και Νεφερτάρι
Μερενπτά
Σέτι Β'

Ο Σέτι Α' επανακτά τα χαμένα εδάφη της Συρίας.
Υπό τον Ραμεσή Β' η Αίγυπτος συγκρούεται με τους Χιττίτες στο Καντές. Έντονη οικοδόμηση με τη χρήση καταναγκαστικής εργασίας.
Η πρωτεύουσα μεταφέρεται από την Μέμφιδα στην Τανίς, πόλη του θεού Σετ.
Απωθούνται τρία κύματα εισβολέων (Λαοί της θάλασσας) οπλισμένων με σιδηρά όπλα.

Εντείνεται ο αγαθοεργός ρόλος του Σετ ως υπερασπιστή του βασιλικού οίκου.
Η αδυναμία των Φαραώ των 19-21 δυναστειών ευνοεί την ανάπτυξη θεοκρατικού καθεστώτος από το θηβαϊκό ιερατείο του Άμωνα-Ρα στις Θήβες.

Άβυδος: Οσιρείον - ναός του Σέτι Α', ναός του Ραμεσή Β'.
Λαξευμένοι ναοί στο Αμπού Σιμπέλ από τον Σέτι Α' (ολοκλήρωση από τον Ραμεσή Β' (τέσσερις κολοσσοί).
Μεγάλος ναός αφιερωμένος στον Άμωνα Ρα και μικρότερος ναός αφιερωμένος στην Άθωρ, προς τιμήν της Νεφερτάρι.
Θήβες: Κοιλάδα των Βασιλισσών - τάφος της Νεφερτάρι, Νεκρόπολις - Ραμεσείον (ταφικός ναός του Ραμεσή Β')
Μέμφις: Κολοσσιαία αγάλματα του Ραμεσή Β'. Αλαβάστρινη Σφίγγα του Ραμεσή Β'.

Ραμεσής Δ'
Ραμεσης Ε'
Ραμεσής ΣΤ'
Ραμεσής Ζ'
Ραμεσής Η'
Ραμεσής Θ'
Ραμεσής Ι'
Ραμεσής ΙΑ'

Σχετική πτώση της δύναμης της Αιγύπτου.
Στροφή στην εσωτερική πολιτική για την διατήρηση του status quo.
Η πρωτεύουσα παραμένει στην Τανίς.

Υπό τον Ραμεσή ΙΑ' γίνεται αρχιερέας του Άμωνα-Ρα ο Χεριχόρ, ανεξάρτητος κυβερνήτης του Νότου.
Γράφεται το Παραμύθι του Ουεναμούν.

Θήβες: Κοιλάδα των Βασιλέων - τάφοι του Ραμεσή Γ', Ραμεσή ΣΤ' και Ραμεσή Θ'.

Σμένδης στην Τανίς
Χεριχόρ στις Θήβες

Ιερείς-βασιλείς στις Θήβες σε αντίθεση με τους φαραώ της Τανίς

Σεσόνκ Α'

Ενθρονίζονται Λίβυοι φαραώ.
Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Βούβαστι.

Ο φαραώ Σεσόνκ Α' ορίζει τον γιο του Αρχιερέα του Άμωνα-Ρα, επανενώνοντας την χώρα.

Προστίθεται διάκοσμος στους ναούς της Μπαστ στην Βούβαστι

24η

Πιάνκι
Σαμπάκα (Σεμπτεκό)
Ταχάρκο

Ο Σαμπάκα εγκαθιστά την πρωτεύουσα στις Θήβες.
Περί το 675-71 oι Ασσύριοι υπό τον Εζαρχαντόν εισβάλλουν και κατακτούν την Μέμφιδα από τον Ταχάρκο.
Το 663 οι Θήβες κατακτώνται από τον ασσύριο Ασσουρμπανιπάλ.
Τέλος της Νουβιακής διακυβέρνησης

Νεχώ Α'
Ψαμτίκ Α' (Ψαμμήτιχος Α')
Νεχώ Β'
Ψαμτίκ Β'
Άπρης
Άχμωσις Β' (Άμασις)
Ψαμτίκ Γ'

Περί το 650 γίνεται γενική χρήση του σιδήρου στην αρχαία Αίγυπτο που συνδέεται με τον Σετ ως κρατική θεότητα. Ο Ψαμτίκ Α' εξωθεί τους Ασσύριους από την Αίγυπτο.
612: Κατάλυση της Ασσυριακής αυτοκρατορίας. Η Αιγύπτιοι μοιράζονται την Ασσυρία με τους Μήδους και τους Βαβυλώνιους.
605: Οι Αιγύπτιοι απωθούνται από την Ασία από τον Νεμπουκαντνεζάρ (Ναβουχοδονόσωρ) της Βαβυλώνας.
Ο Ιούδας συντρίβεται από τον Νεμπουκαντνεζάρ.

Ο Σετ μεταβάλλεται σε προσωποποίηση του κακού.
Αναγέννηση της Σαΐδας. Υπό την διακυβέρνηση του Ψαμτίκ Α' γίνεται στροφή προς τους εορτασμούς, την λογοτεχνία, την τέχνη και την αρχιτεκτονική του Παλαιού Βασιλείου.

Διακυβέρνηση των Αχαιμενιδών με τους Καμβύση Β' και Δαρείο Α'.
405: Οι Αιγύπτιοι επαναστατούν εναντίον των Περσών.

Πρωτεύουσα η Σαΐς

Οι Αιγύπτιοι αντιστέκονται στις περσικές επιθέσεις με τη βοήθεια των Ελλήνων.
Πρωτεύουσα γίνεται η Μένδη.

Τακώς
Νεκτανεβώ Β'

Και οι δύο Νεκτανεβώ επιδίδονται σε οικοδομική δραστηριότητα και ταυτόχρονα ανθίστανται στους Πέρσες.
341: Οι Πέρσες εξουσιάζουν και πάλι της Αίγυπτο.
332: Ο Μέγας Αλέξανδρος κατακτά την Περσία και παίρνει την Αίγυπτο. Ίδρυση της Αλεξάνδρειας.
323: Ο Αλέξανδρος πεθαίνει και αναλαμβάνει την διακυβέρνηση της Αιγύπτου ο στρατηγός του Πτολεμαίος.

Κλεοπάτρα Ζ'

Η Αίγυπτος ελέγχει ναυτικά όλη την ανατολική Μεσόγειο.
58: O Πτολεμαίος ΙΑ' καλεί τον Πομπηίο από τη Ρώμη, για να τον βοηθήσει να ανακτήσει τον θρόνο. Με αυτόν τον τρόπο η Ρώμη απλώνει την εξουσία της στην Αίγυπτο.
Η Κλεοπάτρα, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις σχέσεις της με τον Καίσαρα και τον Μάρκο Αντώνιο για να επανακτήσει η Αίγυπτος τη δύναμή της. Το αιγυπτιακό ναυτικό ηττάται από το ρωμαϊκό στόλο στη ναυμαχία του Άκτιου.
Αυτοκτονία της Κλεοπάτρας και θάνατος του γιου της Καισαρίωνα (Πτολεμαίου ΙΔ'). Η Αίγυπτος μετατρέπεται σε ρωμαϊκή επαρχία.

Μετά τον Πτολεμαίο Β', οι φαραώ λατρεύονται ως ζώντες θεοί.
Με την επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των γηγενών από τις βαριές φορολογίες και την καταναγκαστική εργασία ενδυναμώνονται και εξαπλώνονται οι λατρείες της μεταθανάτιας ζωής (Ίσις και Όσιρις).

Εντφού: Οικοδομείται ναός του Ώρου (257-237) από τον Πτολεμαίο Γ'.
Έσνα: Οικοδομείται ναός του Κνουμ.
Κομ Όμπο, Άνω Αίγυπτος: Οικοδομείται ναός του Σεμπέκ και του Χαρόερι από τον Πτολεμαίο Η'.
Ντεντερά: Αρχίζει η οικοδόμηση του ναού της Άθωρ. Ανάγλυφα της Κλεοπάτρας και του Καισαρίωνα.