Opsada Sarajeva

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Skupština u plamenu 1992 godine

Opsada grada Sarajeva je bila skoro četverogodišnja blokada Sarajeva za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini. Opsada je počela sa zauzimanjem međunarodnog aerodroma u naselju Ilidža od strane "de facto" srpske Jugoslavenske narodne armije u noći sa 4. na 5. april 1992.godine a završila se 29. februara 1996.godine. Sarajevska je opsada sa 1.425 dana najduža u historiji modernog ratovanja. Također je zračni most za podršku stotini hiljada opkoljenih ljudi trajala duže od Berlinskog zračnog mosta.

Za vrijeme opsade prosječno je palo 329 granata dnevno na Sarajevo. Rekord od 3.777 ispaljenih granata uknjižen je 22.jula 1993.godine. Granate su napravile ogromnu štetu, a najveću štetu su pretrpjeli civilni, kulturni i vjerski objekti.

[izmijeni] Uvod u opsadu

Već tokom zime 1991./92.godine Jugoslavenska narodna armija je skupila artiljeriju i drugo oružje na brdima oko Sarajeva. Oko 120 minobacača i 250 tenkova je bilo stacionirano na tim brdima. U martu 1992.godine u Sarajevu je došlo do sukoba između pripadnika Srpske Demokratske Stranke(SDS) Radovana Karadžića i policajaca pod kontrolom vlade Bosne i Hercegovine kad su Srbi na Grbavici i Vracama postavili barikade. 5.aprila 1992.godine održale su se demonstracije za mir. Pripadnici SDS-a su pucali sa krova hotela Holliday Inn na demonstrante i ubili Suadu Dilberović i Olgu Sučić. Suada Dilberović i Olga Sučić su prve žrtve opsade Sarajeva, a most na kojem su ubijene nosi njihova imena i stih: "Kap moje krvi poteče, i Bosna ne presuši." .

U aprilu 1992.godine bosanskohercegovačka vlada je tražila povlačenje srpskih vojnih jedinica sa brda. Vlada Slobodana Miloševića je pristala na povlačenju svih nebosanskih boraca, koji je obuhvatao neznačajan broj. Preostalim bosanskim Srbima ostavljeno je oružje Jugoslavenske narodne armije i oni su se transformirali u vojsku Republike Srpske, dok je Republika Srpska izglasila njenu nezavisnost od Republike Bosne i Hercegovine samo nekoliko dana od proglašenja nezavisnosti Republike Bosne i Hercegovine od Socijalistične Federativne Republike Jugoslavije.

[izmijeni] Opsada

Poslije neuspješnog pokušaja Jugoslavenske narodne armije da uz pomoć tenkova zauzme Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine što su spriječili borci Teritorijalne odbrane Bosne i Hercegovine naoružani samo zoljama, 2.maja 1992.godine je postavljena zvanična blokada na grad Sarajevo od strane VRS-a. Glavne ulice u grad su blokirane i tim putem se spriječila opskrba Sarajeva. Naoružanje i broj srpskih vojnika oko Sarajeva bio je nadmoćniji u odnosu na branitelje grada. Usprkos tome VRS je, umjesto da zauzime grad, nastavio sa gađanjem sa okolnih brda. Ciljevi su bili morenje glađu i demoralizacija stanovništva putem besmislenih grozota.

Zapovjednik snaga bosanskih Srba, general Ratko Mladić, dao je izrazitu naredbu da se gađaju svi nesrpski ciljevi u Sarajevu. Granatirani su bili gradska bolnica (posebno je bila granatirana tokom vremena za posjete poslijepodne), džamije, crkve i mnogi drugi ciljevi.

Druga polovina 1992. i prva polovina 1993.godine su predstavile vrhunac opsade grada Sarajeva. Razne su grozote učinjene Sarajlijama uz žestoke gubitke. Ova se opsada danas zna kao jedna od najžešćih poslije Staljingrada. Najvažnija uporišta i skladišta oružja grada čvrsto su bila u rukama VRS-a. Gradom je vladao strah od snajpera i table s napisom "Pazi, Snajper!" su postale svakodnevnica. Neke su ulice bile toliko ugrožene da su nosile naziv "snajperska staza". Mnogi dijelovi grada kao naprimjer Novo Sarajevo bili su pod kontrolom vojske Republike Srpske.

Branitelji grada po naoružanju su bili daleko slabiji od srpskih napadačima. Napadima na srpske kasarne u gradu branitelji Sarajeva su pokušali kompenzirati nedostatak oružja. Neki bosanski kriminalci koji su u početku rata formirali obrambene jedinice učestvovali su u trgovini oružjem.

Sredinom 1993.godine u aerodromskom naselju Butmir završio se 800m dugačak Sarajevski ratni tunel, koji je dozvolio ne samo ranjenima da napuste grad, nego prije svega je omogućio opskrbu grada hranom, ali, putem prevazilaženja embarga Ujedinjenih nacija na oružja, i oružjem. Početak tunela je u porodičnoj kući Kolarevih pored piste Sarajevskog aerodroma na Butmiru. Danas ta je kuća muzej ratne historije mlade Republike Bosne i Hercegovine. Najvjerovatnije Sarajevo ne bi preživjelo bez oružja, hrane i medikamenata koji su prošli kroz taj tunel.

[izmijeni] Posljedice

Ruševine gradske vijećnice

U ovom su vremenu bile napadnute mnoge civilne zgrade. Izvještaji ističu da u septembru 1993.godine 35.000 zgrada u Sarajevu je bilo srušeno i sve ostale zgrade bile su manje ili više oštećene. Tome pripadaju bolnice, novinarske agencije, industrijske zgrade, zgrade vlasti, kasarne i baze Ujedinjenih nacija. Među važnijim objektima se nalaze zgrada Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine i Vijećnica, koja je 25.aprila/travnja 1992.godine izgorjela zajedno s mnoštvom nenadoknadivih djela povijesti i kulture.

Gađanje grada je koštalo mnogo ljudskih života. Prilikom pojedinih gađanja ubijene su desetine i ranjene stotine ljudi. Jedan strašan primjer za to je masakr na ovtorenoj tržnici "Markale", gdje su u februaru/veljači 1994.godine granate ispaljene sa srpskih položaja na Špicastoj stijeni pogodile masu ljudi i uzeli život 68 Sarajlija. Kao odgovor na ta gađanja Ujedinjene nacije su srpskim snagama diktirale jedan ultimatum prijeteće da će ih bombardirati, ukoliko Srbi ne pristanu na povlačenje svojih težih oružja do jedne određene točke. Pristali su pred krajem ultimatuma i od onog trenutka gađanje Sarajeva se puno smanjilo, što se može smatrati kao početak puta ka završavanju rata.

[izmijeni] Kraj opsade

1995.godine međunarodne snage su se suprotstavile vojsci Republike Srpske. Srpske snage su napale jednu točku za skupljanje oružja koja je bila pod zaštitom Ujedinjenih nacija, što je NATO tjeralo na zračne udarce na skladišta oružja bosanskih Srba. Srbi su pokušavali spriječiti te napade putem uzimanja talaca vojnika Ujedinjenih nacija, ali u naprijetku sukoba vojska Republike Srpske morala se postepeno povlačiti. Grijanje i opskrba struje i vode su se vratili u grad.

Poslije masovnog ubijanja u istočnobosanskom gradu Srebrenica i poslije drugog masakra na "Markalama" 29.augusta 1995.godine gdje su ubijeni 41 ljudi međunarodna zajednica je bila prisiljena da reagira. Krajem augusta/kolovoza 1995.godine NATO avioni su počeli da bombardiraju srpske položaje u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj. Istovremeno "Rapid Reaction Force" Ujedinjenih nacija pod zapovjedništvom Velike Britanije i Francuske gađa srpske položaje oko Sarajeva minobacačima sa Igmana. U oktobru 1995.godine sklopljeno je primirje i kasnije te godine Daytonski sporazum je Bosni i Hercegovini i Sarajevu donio mir.

U sklopu s Daytonskim sporazumom Sarajevo je poslije rata podjeljeno u dva dijela. Jedan dio pripada novo formiranoj Federaciji Bosne i Hercegovine i u njemu se nalazi vlada države i vlada Federacije, a jedan dio(istočni) pripada Republici Srpskoj. Granica između ta dva entiteta je na Dobrinji kod aerodroma.

Iako je tada slijedio jedan period stabilizacije i normalizovanja, bosanska vlast je tek 29.februara 1996.godine opsadu Sarajeva objavila završenom.

Tokom opsade umrlo je skoro 11.000 ljudi (među njima 1.601 djece) a bilo je 50.000 djelomično i teško ranjenih. Broj stanovnika se pri kraju opsade 1995.godine smanjio na 250.000.