Тройца (сьвята)
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
 |
Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, напісаўшы яго, для гэтага націсьніце спасылку «Рэдагаваць». |
Дзень Сьвято́й Тро́іцы, Пяцідзяся́тніца, Сёмуха, Зеляне́ц, Тро́іца, Тро́йца — вясеньне-летняе хрысьціянскіе сьвята, якое адзначаецца у Каталіцкім касьцёле і ў Праваслаўнай царкве на пяцідзясяты дзень пасьля Вялікадня.
Зьмест |
[рэдагаваць] Праваслаўная традыцыя
Пасьля Узнясеньня на неба Госпада і Збавіцеля нашага Ісуса Хрыста, што адбылося на саракавы дзень пасьля Яго Уваскрасеньня, апосталы і іншыя вучні неадлучна знаходзіліся ў Іерусаліме. Была разам зь імі і Маці Божая. I творачы малітву, яны чакалі зьдзяйсненьня словаў Збавіцеля, Які сказаў ім на разьвітаньне: "...прымеце сілу, як сыдзе на вас Дух Сьвяты, і будзеце Мне сьведкамі ў Іерусаліме, і ва ўсёй Іудзеі і Самарыі, і нават да краю зямлі" (Дзеян. 1,8).
I вось надышоў дзесяты дзень пасьля Узнясеньня і пяцідзясяты пасьля Пасхі (адсюль яшчэ адна назва сьвята — Пяцідзясятніца). "...I раптам пачуўся гук зь неба, нібы ад павеву буйнага ветру, і напоўніў увесь дом, дзе яны былі. I зьявіліся ім падзеленыя языкі, як бы вогненныя, і апусьціліся па адным на кожнага зь іх.
I напоўніліся ўсе Духам Сьвятым і пачалі гаварыць на розных мовах, як Дух Сьвяты даваў ім вяшчаць" (Дзеян. 2, 2-4). Гэтая падзея, апісаная ў кнізе Дзеяньняў сьвятых апосталаў, была відавочным знакам таго, што Бог дае апосталам здольнасьць і сілы для пропаведзі вучэньня Хрыстовага ўсім народам. З дня сашэсьця Сьвятога Духа на апосталаў вера хрысьціянская пачала хутка распаўсюджвацца. Разышоўшыся па розных краінах, апосталы ўтваралі там хрысьціянскія абшчыны, пасьвячалі ў япіскапы, сьвяшчэньнікі і дыяканы. Гэтая непарыўнасць апостальскай пераемнасьці (яна азначае несупыннасьць перадачы благадаці Сьвятога Духа), ёсьць непарыўнасьць сувязі з Апостальскай Царквой і захоўваецца Праваслаўнай Царквой да сёньняшніх дзён.
Сьвята гэтае называецца Днём Троіцы, таму што ў падзеях гэтага дня сьвету адкрылася жыцьцяноснае дзеяньне ўсёй Прасьвятой Троіцы. Людзі пачалі пакланяцца і ўслаўляць тры Асобы адзінага Бога — Айца і Сына і Сьвятога Духа. Пасьля сашэсьця Сьвятога Духа на апосталаў вучэньне Хрыста пра Трыадзінага Бога і пра ўдзел Трох Божых Асобаў ў выратаваньні чалавечага роду дасягнула выключнай паўнаты і яснасьці. У гэты дзень Праваслаўная Царква заклікае нас пакланяцца Сыну ў Айцы са Сьвятым Духам. 3 даўніх часоў вернікамі захоўваецца добры звычай упрыгожваць на сьвята Троіцы храмы і сваё жытло галінкамі маладых бярозаў, аерам і кветкамі.
Ніжэй пададзеныя сьвяточныя сьпевы ў рэдакцыі Біблейскае Камісіі БПЦ.
[рэдагаваць] Трапар сьвята Пяцідзясятніцы, глас 8
Благаславёны Ты, Хрысьце Божа наш, / што рыбакоў зрабіў прамудрымі, / паслаўшы ім Духа Сьвятога, / і празь іх ахапіў увесь свет. // Чалавекалюбец, слава Табе.
[рэдагаваць] Кандак сьвята Пяцідзясятніцы, глас 8
Калі Усявышні сышоў і мовы зьмяшаў, / то гэтым разьдзяліў Ён народы: / калі ж вогненныя языкі Ён раздаў,/ то да адзінства ўсіх заклікаў; // і мы ў згодзе славім Усесьвятога Духа.
[рэдагаваць] Задастойнік сьвята Пяцідзясятніцы
Радуйся, Царыца, слаўная Маці-Дзева! Ніякія даскана́лыя і красамоўныя вусны уме́льства ня маюць, каб апяваць Цябе дастойна; ня здо́льны нія́кі ро́зум ад Цябе нараджэ́ньне спасьцігнуць. Таму і мы супольна Цябе славім.
[рэдагаваць] Каталіцкая традыцыя
[рэдагаваць] Народная традыцыя
Народная назва сьвята Троіцы — Сёмуха. Сёмуха — нядзеля, якою завяршаецца сёмы тыдзень пасьля Вялікадня. Гэта старажытнае земляробчае сьвята славянскіх народаў, яно супадае з заканчэньнем веснавых палявых работ. Лякальная назва сьвята — Зелянец ("На Зелянец вясны канец").
Напярэдадні Сёмухі, у суботу, спраўляюцца Сёмушныя, ці Траецкія, Дзяды, каб ушанаваць памяць продкаў і заручыцца іх падтрымкай на добры ўраджай.
Перад сьвятам прыбіраюць і ўпрыгожваюць хаты і двары "маем" (аерам, галінкамі і дрэўцамі бярозы, клёна, рабіны, дуба). Бярозе надаецца асаблівае значэньне, 6о яна зелянее раней за іншыя дрэвы і найбольш увасабляе жыватворную сілу зямлі. Ёю ўпрыгожваюць покуць, ставяць каля брамы, весьнічак. На падлозе сьцелюць траву (часцей аер, у памяць пра тое, што першыя апосталы, якіх Гасподзь паклікаў за Сабою, былі рыбакамі); кветкамі прыбіраюць абразы, сталы, вокны.
Сьвяткуецца Сёмуха тры дні. У час сьвята ладзяць гульні, карагоды, плятуць вянкі, потым — агульнае частаваньне. У некаторых мясцовасьцях адбываецца кумаваньне, спраўляецца шмат вясельляў. Дзяўчаты на сьвята адпраўляюцца ў лес "завіваць бярозкі", бяруць пры гэтым ежу і напоі, сьпяваюць сёмушныя (траецкія) песьні, матывы каханьня і шлюбу ў якіх асноўныя. Плятуць на Сёмуху вянкі і пускаюць іх на ваду, вызначаючы такім чынам свой лёс на замужжа. Існуе яшчэ і абрад "ваджэньня куста", які мае, як і ўсе сёмушныя ўрачыстасьці, аграрны і сямейна-шлюбны зьмест. Маладую дзяўчыну ўпрыгожваюць галінкамі ("маем"), і дзявочы гурт абыходзіць двары з песьнямі. "Куставыя" песьні маюць велічальны характар і, паводле народных уяўленьняў, спрыяюць добраму ўраджаю, замужжу дзяўчат, якім адрасуюцца песьні.
Цяпер на сьвята Троіцы кветкі і галінкі дрэваў, зеляніна ўпрыгожваюць ня толькі жытло чалавека, але і храмы. Яны прыносяцца Богу як начаткі жыватворных сілаў вясны і разам э тым служаць сымбалем Царквы Хрыстовай, якая са зьяўленьнем у ёй благадаці Сьвятога Духа расквітнела і ўзвышае людзей.
