Багародзіца (гімн)
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
«Багародзіца» – дзяржаўны гімн Вялікага Княтсва Літоўскага ў 14 – 18 стагодзьдзях. З 15 стагодзьдзя зваўся таксама «Песьняй Айчыны» і лічыўся ўжо старадаўнім. Сьпяваўся пры каранацыях, прыдворных цэрэмоніях і іншых урачыстасьцях, войскам перад бітвамі, пры асьвячэньні мошчаў сьвятых, на пахаваньнях дзяржаўных асоб.
[рэдагаваць] Гісторыя
Нават паводле сваёй назвы праваслаўны гімн. «Багародзіцу» адносяць да гімнаў, а не да малітваў, на падставе наяўнасьці вершаванага тэксту і мэлёдыі песеннага складу, блізкага да народнага. Найстарэйшы запіс тэксту зроблены ў 1407 годзе. У ВКЛ тэксты «Багародзіцы» зьмяшчаліся ў шмат якіх распаўсюджаных рукапісах і друкаваных выданьнях, ад так званага «Статута Яна Ласкага» (1506) да «Volumina legum» (1732). У 16 стагодзьдзі быў перакладзены на лацінскую мову. Вядома шаснаццаць нотных запісаў «Багародзіцы» зробленых у 15 – 18 стагодзьдзях.
На вялікай дзяржаўнай харугве ВКЛ з аднаго боку была выява «Пагоні», а з другога – выява «Багародзіцы». Улічваючы, што з другой паловы 13 стагодзьдзя выява «Багародізцы» была гербам Полацкага княства магчыма ўявіць запазычаньне ВКЛ гэта герба разам з гімнам «Багародзіца» ад Полацка.
На падставе моўных дасьледаваньняў прыблізна вызначаюць тэрмін узьнікненьня гімну – сярэдзіна 14 стагодзьдзя, аднак ужытыя ў тэксту старабеларускія архаізмы кажуць за аднясеньне гэтага твору да 12 – 13 стагодзьдзяў, ці нават да сярэдзіны 11 стагодзьдзя. «Багародзіца» зьяўляецца арыгінальным творам, дасьледчыкі не адшукалі адпаведнікаў у грэцкай, лацінскай, чэскай і нямецкай літаратуры.
Упершыню ў крыніцах «Багародзіца» згадвацца Янам Длугашам, у сваёй Хроніцы ён распавядае, што на пачатку бітвы пры Грунвальдзе войска ВКЛ заспявала «Багародзіцу» і патрасаючы дзідамі рушыла на ворага.
У канцы 14 стагодзьдзя «Багародзіца» разам з Ягайлам і яго прыбліжанымі трапіла ў Польшчу. У 15 стагодзьдзі гімн ўжо быў шырокавядомы ў Польшчы, стаўшы вайсковым і дзяржаўным гімнам Каралеўства Польскага. Некаторыя дасьледчыкі лічаць, што «Багародзіца» была ўласным каранацыйным гімнам Ягелонаў. Пазьней тэкст «Багародзіцы» быў палянізаваны, зьмест дапоўнены радкамі. Зараз у Польшчы лічаць гэты гімн сваёй сярэднявечнай песьняй.
[рэдагаваць] Варыянт словаў
- Багародзіца, Дзявіца
- Богам славёна, Марыя
-
- У твайго сына, Гаспадзіна
- Маці звалёна, Марыя
- Маці звалёна, Марыя
- Зычы нам і адпусьці нам
-
- І дзеля Хрысціцеля, Божыча
- Слыш галасы, чалавечы мысьлі поўнь
- І малітву цябе узносім
- І даць рады цябе ж просім
-
- Дай на сьвеце збожны пабыт
- Па жывоце дай райскі быт
- Багародзіца, Дзявіца
- Богам славёна, Марыя
[рэдагаваць] Другі варыянт словаў
- Багародзіца, Дзявіца,
- Богам слаўлена Марыя!
- У твайго сына, Гаспадзіна,
- Маці велічна, Марыя,
- Нам ласкі прасі спаслаць
-
- Ты дзеля Хрысьціцеля,
- Божыча пачуй галасы,
- Чалавечы думкі споўнь
- І малітву нашу к Цябе
- А даць рач нам, Молім Цябе:
- Ва ўсім сьвеце збожны пабыт,
- Па жывоце вечны ў раі быт
